Τα συναισθήματα είναι φαινόμενα που συμβαίνουν στο σώμα μας. Η τροφοδοτική τους πηγή είναι οι σκέψεις με τη μορφή δικαιολογιών, επιχειρημάτων, ή αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε “η ιστορία μου”. Για να τα αποδυναμώσουμε αρκεί να στρέψουμε την προσοχή μας σ’ αυτό που μας επιτρέπει σε πρώτη φάση να τα αναγνωρίσουμε, δηλαδή στην επίγνωση.
Η θλίψη, ο θυμός, ο φόβος, ο πανικός, το άγχος, η νευρικότητα, ακόμα και μια μυϊκή ένταση στο σώμα, είναι φαινόμενα που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με δύο τρόπους.
Ο ένας είναι να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε διάφορα πράγματα γύρω από αυτά, όπως: πώς δημιουργήθηκαν, τι έφταιξε, ποιο γεγονός προηγήθηκε και γιατί τα πράγματα έγιναν έτσι όπως έγιναν, αν κάποιος μας μίλησε άσχημα μπορούμε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε γιατί μας μίλησε άσχημα, να αναρωτιόμαστε πότε θα φύγει αυτό το συναίσθημα, για πόσο ακόμα θα μας ταλαιπωρεί, κ.ο.κ. Κυριολεκτικά, μπορούμε να περάσουμε όλη μας τη ζωή μπλεγμένοι στις σκέψεις, αναζητώντας αιτίες, αποδίδοντας ευθύνες και κατηγορώντας τον εαυτό μας ή τους άλλους.
Ο ένας είναι να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε διάφορα πράγματα γύρω από αυτά, όπως: πώς δημιουργήθηκαν, τι έφταιξε, ποιο γεγονός προηγήθηκε και γιατί τα πράγματα έγιναν έτσι όπως έγιναν, αν κάποιος μας μίλησε άσχημα μπορούμε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε γιατί μας μίλησε άσχημα, να αναρωτιόμαστε πότε θα φύγει αυτό το συναίσθημα, για πόσο ακόμα θα μας ταλαιπωρεί, κ.ο.κ. Κυριολεκτικά, μπορούμε να περάσουμε όλη μας τη ζωή μπλεγμένοι στις σκέψεις, αναζητώντας αιτίες, αποδίδοντας ευθύνες και κατηγορώντας τον εαυτό μας ή τους άλλους.
Υπάρχει όμως και ένας άλλος τρόπος για να τα αντιμετωπίσουμε όλα αυτά. Να στρέψουμε την προσοχή μας όχι στο ίδιο το συναίσθημα και στην ιστορία που κρύβεται από πίσω, αλλά σ’ αυτό που μας επέτρεψε να αποκτήσουμε επίγνωση του συναισθήματος, δηλαδή στην ίδια την επίγνωση. Η επίγνωση είναι αυτή που μας επιτρέπει να γνωρίζουμε ότι νιώθουμε κάτι. Χωρίς αυτή θα ήμασταν απολύτως ταυτισμένοι με τα συναισθήματα και δεν θα μπορούσαμε καν να τα αναγνωρίσουμε.
Το πρώτο επίπεδο της επίγνωσης, εκεί όπου δηλαδή η επίγνωση δεν έχει μεγάλη ισχύ, είναι όταν λέμε “είμαι θλιμμένος” ή “είμαι θυμωμένος”. Αυτές οι εκφράσεις δηλώνουν μια ισχυρή ταύτιση με το συναίσθημα. Αν και η επίγνωση μάς επιτρέπει να γνωρίζουμε ότι νιώθουμε θλίψη ή θυμό, δεν έχει τη δύναμη να αποδυναμώσει αυτά τα συναισθήματα. Σ’ αυτό το επίπεδο κυριαρχεί ο νους, δηλαδή οι δικαιολογίες, οι εξηγήσεις, τα επιχειρήματα, με λίγα λόγια “η ιστορία μας”.
Στο επόμενο επίπεδο της επίγνωσης, αντί να λέμε “είμαι θλιμμένος”, λέμε “νιώθω ότι υπάρχει θλίψη μέσα μου”. Αυτό αποτελεί ήδη ένα σημαντικό βήμα αποταύτισης από το συναίσθημα, γιατί το “είμαι” δεν ταυτίζεται πια με το συναίσθημα, αλλά αρχίζει και πλησιάζει πιο πολύ στην επίγνωση, δηλαδή στην παρατήρηση του συναισθήματος. Αλλά και σ’ αυτό το επίπεδο η επίγνωση δεν μπορεί να μας απελευθερώσει από “την ιστορία μας”.
Το τρίτο και πιο απελευθερωτικό επίπεδο της επίγνωσης, είναι όταν στρέφουμε όλη μας την προσοχή στην ίδια την επίγνωση. Εδώ δεν λέμε ούτε “είμαι θλιμμένος”, ούτε “νιώθω ότι υπάρχει θλίψη μέσα μου”, αλλά “ξέρω ότι υπάρχει θλίψη μέσα μου” ή “έχω επίγνωση ότι υπάρχει θλίψη μέσα μου”. Έτσι σταματάμε την ανατροφοδότηση του συναισθήματος. Δεν μας ενδιαφέρει “η ιστορία μας”, δεν προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε το συναίσθημα, ούτε να το διώξουμε, ούτε να του αντισταθούμε. Το αφήνουμε να εξελιχθεί χωρίς να το τροφοδοτούμε άλλο και στρέφουμε όλο το ενδιαφέρον μας στην ίδια την επίγνωση, στο “ξέρω”. Πρακτικά, μπορούμε να επαναλάβουμε μερικές φορές από μέσα μας τη φράση “έχω επίγνωση ότι υπάρχει …”, ή “ξέρω ότι υπάρχει …”, κατονομάζοντας το συναίσθημα και τονίζοντας το “έχω επίγνωση”, ή το “ξέρω”, αντίστοιχα.
Η ερώτηση που εκφράζει αυτή τη στάση είναι: πώς είναι να ξέρω ότι στο σώμα μου υπάρχει ένα συναίσθημα; Με άλλα λόγια, στρέφουμε την προσοχή μας από την εμπειρία του συναισθήματος, στην εμπειρία της γνώσης για την ύπαρξη του συναισθήματος. Αυτή η στάση κάνει το συναίσθημα να μείνει μετέωρο – είναι σαν να τραβάμε το χαλί κάτω από τα πόδια του.
Μέσα από αυτή τη στάση συνειδητοποιούμε και την πραγματική μας φύση. Όταν λέμε “εγώ νιώθω κάτι”, το εγώ παραπέμπει στην επίγνωση και όχι στο συναίσθημα. Αυτός που ξέρει ότι νιώθει κάτι είναι η επίγνωση, όχι το σώμα, ούτε ο νους, ούτε το συναίσθημα. Και η επίγνωση είναι πάντα παρούσα. Ακολουθεί κάθε εμπειρία που βιώνουμε. Με τις σκέψεις ισχύει ακριβώς το ίδιο πράγμα. Όταν λέμε “παρατηρώ μία σκέψη” ή “έχω επίγνωση ότι σκέφτηκα κάτι”, το εγώ του “παρατηρώ” και του “έχω επίγνωση” εκφράζει την επίγνωση που είμαστε, μέσα στην οποία εμφανίζονται οι σκέψεις ως παροδικά φαινόμενα.
0 σχόλια: