Πόλυ Πάνου: Η τραγουδίστρια που άλλαξε τη νύχτα

Το ελληνικό λαϊκό τραγούδι έχασε μία από τις πιο εμβληματικές μορφές του. Η ερμηνεύτρια που συνέδεσε την ιστορία της με εκείνη της νυχτερινής διασκέδασης στην Ελλάδα «αναχώρησε» στα 73 της για άλλα «Λιμάνια»

Το 1961 ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης ερμηνεύει μια δική του μεγάλη σύνθεση, το «Τρελοκόριτσο» («Γεννήθηκες για την καταστροφή») σε στίχους του κιθαρίστα Γιάννη Παπαδόπουλου. Σήμερα, έπειτα από χρόνια, φωτίζεται ποια φωτογράφιζε, ή μάλλον για ποια γράφτηκε εκείνο το μεγάλο σουξέ. Και θυμίζει πως κάποτε τα μεγάλα τραγούδια ήταν βγαλμένα από την ίδια την ζωή και τα πάθη των δημιουργών τους (εν προκειμένω για τον ανικανοποίητο έρωτα του Παπαδόπουλου): για την Πόλυ Πάνου.

Ηταν ίσως η μοναδική φορά που στο κάδρο της έμπνευσης ενός τραγουδιού έμπαινε η μεγάλη λαϊκή τραγουδίστρια που για παραπάνω από έξι δεκαετίες κοινώνησε, ερμήνευσε τον καημό, τα πάθη, την πίκρα, τη χαρά των άλλων. Η ψιλόλιγνη ερμηνεύτρια από τα Ψηλά Αλώνια της Πάτρας (το πραγματικό της όνομα ήταν Πολυτίμη Κολιοπάνου) ανήκε στη μεγάλη χορεία των μεταπολεμικών τραγουδιστριών. Και η ζωή της ταυτίστηκε με την ιστορία του λαϊκού τραγουδιού των δεκαετιών του '50 και του '60, του μόνου συγκροτημένου πολιτιστικού ρεύματος που γνώρισε αυτός ο τόπος (ίσως μαζί με τη Γενιά του '30 και τις αντιφάσεις της ή και μεταγενέστερα τη Γενιά της ΕΔΑ). Οπως συνδέθηκε και με την πορεία του λαϊκού πάλκου και της νυχτερινής διασκέδασης στα χρόνια που η Ελλάδα άλλαζε άρδην.

Αυτή η πυκνή σε βιώματα ζωή έκλεισε τον κύκλο της στο θεραπευτήριο Υγεία, όπου η Πόλυ Πάνου κατέληξε στα 73 της χρόνια (είχε γεννηθεί την ημέρα του μεγάλου «Οχι», στις 28 Οκτωβρίου 1940) έπειτα από πολύμηνη ταλαιπωρία με την υγεία της και χτυπημένη από αναπνευστική λοίμωξη και καρκίνο.

Η Πόλυ Πάνου έφυγε και μαζί της έκλεισε μια λαμπρή σελίδα του λαϊκού τραγουδιού με χειροκρότημα, χιλιάδες εργατοώρες σε όλα τα γνωστά πάλκα, πλούσια δισκογραφία, αθάνατα σουξέ και κινηματογραφικές εμφανίσεις.

Η πορεία της στον χώρο ξεκίνησε λίγο παράδοξα, το 1951, όταν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης σε εμφάνισή του στο κέντρο Αλάσκα, στην Πάτρα, έμεινε αίφνης χωρίς την τραγουδίστρια που τον συνόδευε, την Εβελίνα. Ενας κουρέας του υπέδειξε τη μικρή Πολυτίμη (που νωρίτερα είχε αναδειχθεί σε παιδικό διαγωνισμό τραγουδιού) και σχεδόν την ίδια βραδιά η δωδεκάχρονη Πατρινιά εισέπραξε το πρώτο της χειροκρότημα στο κέντρο.

ΔΩΡΙΚΗ ΦΩΝΗ. Μια μεγάλη πορεία είχε αρχίσει. Μια ξεχωριστή φωνή έβρισκε τη θέση της στην πινακοθήκη του λαϊκού, μια φωνή δωρική, λιτή, ψυχωμένη, χωρίς λυγμό, χωρίς εξάρσεις, μια φωνή που έφτιαξε από τότε μια ξεχωριστή ερμηνευτική σχολή με ιδιαίτερες επιδόσεις στα ζεϊμπέκικα και στον τρόπο που «πατούσε» πάνω τους. Την ίδια χρονιά κατέβηκε στην Αθήνα και με τις Καίτη Γκρέυ και Γιώτα Λύδια κάλυψαν την εποχή που το ρεμπέτικο μετασχηματίστηκε σε λαϊκό και έγραψε τη χρυσή του εποχή, τις δεκαετίες του '50 και του '60.

Μετά τη Ζούγκλα, όπου συνεργάστηκε με Μπιθικώτση, Καλδάρα, το όνομα της στόλισε διαδοχικά τις πρώιμες μαρκίζες κέντρων όπως η Τριάνα του Χειλά στη Συγγρού με Τσιτσάνη και Παπαϊωάννου, το Ρόζμαρι (Κυψέλη), του Μαργωμένου (με Τσιτσάνη και Παπαϊωάννου), το Φαληρικόν του Τζίμη του Χοντρού ενώ με τον συνθέτη και σολίστα του μπουζουκιού Γιάννη Τατασόπουλο πήγε και στην Αμερική και μάλιστα ήταν από τους πρώτους που ταξίδεψε εκεί.

Ακόμη, δούλεψε στην Τριάνα του Χειλά με τον Πάνο Γαβαλά, στου Κουλουριώτη στο Μοσχάτο το 1963 με Καζαντζίδη - Μαρινέλλα, ενώ συνεργάστηκε με όλα τα ονόματα της εποχής όπως τους Μοσχολιού, Διονυσίου, Αγγελόπουλο, Μενιδιάτη, Ρεπάνη, Καραμπεσίνη, Ρίτα Σακελαρίου και μεταγενέστερα με Πίτσα Παπαδοπούλου, στα Δειλινά, στη Φαντασία ή και μέχρι τη δεκαετία του '90 σε ρεμπετάδικα όπως το Ντουζένι και η Αστροφεγγιά.

Το 1953 κάνει το ντεμπούτο της στη δισκογραφία και μάλιστα στη His Master's Voice με το χασάπικο - δημιουργία του Μπιθικώτση - «Πήρα τη στράτα την κακιά». Από εκεί και πέρα θα συνεργαστεί με όλους τους δημιουργούς του λαϊκού πενταγράμμου που επιλέγουν την κοντράλτα φωνή της για τα κομμάτια τους. Ξεκινώ με Τσιτσάνη: το αριστουργηματικό «Της ταβέρνας το ρολόι» (αξιομνημόνευτο και από τη Χαρούλα Λαμπράκη), το μπαγιό «Τα λιμάνια» («Το πλοίο θα σαλπάρει»), τα «Αντιλαλούνε τα βουνά», «Μες στην πολλή σκοτούρα μου» (θυμηθείτε την εισαγωγή στο μπουζούκι του Γιάννη Καραμπεσίνη), «Πέφτουν της βροχής οι στάλες», «Κάνε λιγάκι υπομονή», «Σκαλοπάτι», «Αχάριστη» με Στράτο Διονυσίου. «Βρε μοίρα δεν κουράστηκες» και «Αραμπατζής» του Μάρκου Βαμβακάρη. «Αλλα μου λέν' τα μάτια σου» και «Ενα σφάλμα έκανα» του Θόδωρου Δερβενιώτη. «Σε λίγα δευτερόλεπτα» του Μανώλη Χιώτη με το μυθικό παίξιμο στο μπουζούκι. «Να πας να πεις της μάνας μου» του Ζαμπέτα. «Το καβγαδάκι» του Μητσάκη. «Εσένα δεν σου άξιζε αγάπη» και «Οι παντρεμένοι» του Καραμπεσίνη. «Φέρτε μια κούπα με κρασί» του Καλδάρα. Αλλά και κομμάτια του Καραπατάκη, του Μπακάλη, του Χρυσίνη, του Ακη Πάνου, του Κλουβάτου, του Ρεπάνη κ.ά.

«Πού την ανακάλυψες;»
Στο ξεκίνημά της η Πόλυ Πάνου παρέλαβε τη σκυτάλη από θηρία όπως η Μαρίκα Νίνου και η Σωτηρία Μπέλλου. Η τελευταία μάλιστα είπε στον Γρηγόρη Μπιθικώτση όταν την άκουσε στο κέντρο Ζούγκλα της Πλατείας Βάθη, το πρώτο αθηναϊκό όπου η Πόλυ εμφανίστηκε: «Ρε συ άτιμε, πού την ανακάλυψες αυτή;»

> Η σορός της θα εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα στο Α' Νεκροταφείο τη Δευτέρα 09.30-15.00. Εκεί θα ψαλεί η νεκρώσιμος ακολουθία. Στη συνέχεια η σορός θα μεταφερθεί στο Νεκροταφείο του Κόκκινου Μύλου

Στο ξεκίνημα της καριέρας της, στο κέντρο Κηφισιά, με τον μεγάλο σολίστα Γιάννη Τατασόπουλο (αριστερά), με τον οποίο περιόδευσαν και στην Αμερική