Ανατρέξαμε στην πιο πρόσφατη επιστημονική έρευνα που σχετίζει την αγάπη με τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Έχετε την περιέργεια να δείτε τι λέει;
Ίσως και όχι. Εντούτοις, οι ομοιότητες μεταξύ χρήσης εθιστικών ουσιών και ρομαντικών σχέσεων είναι πολυάριθμες. Από έκσταση και λαχτάρα, ευχαρίστηση, μέχρι ακανόνιστες αντιδράσεις και εμμονικά μοτίβα σκέψης.
Αυτήν την παρατήρηση έκανε η επιστημονική κοινότητα και άρχισε να αναρωτιέται αν η χρήση ναρκωτικών ουσιών και η ανάγκη για αγάπη μπορεί να βασίζονται σε παρόμοιες ή ακόμη και ακριβώς ίδιες ψυχολογικές, χημικές και νευροατομικές ρίζες.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετές μελέτες που συνδέουν την νευροβιολογία με την νευροχημεία της ρομαντικής αγάπης, πιο απλά την φύση του ανθρώπου με τη «δουλειά» που κάνει ο εγκέφαλος όταν είναι ερωτευμένος. Την ώρα που κάποιος φαίνεται να είναι ερωτευμένος, στον εγκέφαλο του γίνεται ένα πάρτι ντοπαμίνης, οξυτοκίνης, αγγειοπιεστίνης και σεροτονίνης, ορμόνες που ευθύνονται για την ανάπτυξη της εμπιστοσύνης, τη δημιουργία συναισθημάτων ευχαρίστησης και το αίσθημα της ανταμοιβής.
Το εντυπωσιακό είναι ότι σε μία έρευνα του 2012, η άποψη ότι αυτές οι ορμόνες εμπλέκονται και κατά τον εθισμό εδραιώθηκε για τα καλά. Έτσι, οι επιστήμονες άρχισαν να συγκρίνουν τη φυσική ευχαρίστηση που δίνει η αγάπη με την τεχνητή διέγερση που προσφέρει η κατανάλωση εθιστικών ουσιών όπως το αλκοόλ, η ηρωίνη ή η κοκαΐνη. Και οι μελέτες είναι αρκετά ενδιαφέρουσες, καθώς υπάρχει μία συνάφεια στην συμπεριφορά ενός ατόμου υπό την επήρεια μίας ουσίας ή υπό την επήρεια της αγάπης. Όταν είσαι μεθυσμένος (ή ερωτευμένος) εστιάζεις σε ένα άτομο της προτίμησης σου, μεταβάλλεται η διάθεση σου, νιώθεις πόθο, έχεις εμμονές, συγχέεις την πραγματικότητα με αυτή που έχεις φτιάξει στο μυαλό σου, νιώθεις συναισθηματικά εξαρτημένος, γίνεσαι πιο τολμηρός και δεν έχεις αυτοέλεγχο. Κάποιοι ερευνητές το πάνε ένα βήμα παραπέρα και διατυπώνουν την άποψη ότι οι ρομαντικές κοινωνικές συναναστροφές μπορούν να θεωρηθούν ως μια μορφή συμπεριφοριστικής εξάρτησης. Δύο άνθρωποι, δηλαδή, προσκολλώνται ο ένας στον άλλον, επειδή υποσυνείδητα περιμένουν την κοινωνική ανταμοιβή, την αποδοχή της κοινωνίας στην οποία ανήκουν.
Το πρόβλημα λοιπόν που προκύπτει είναι αν κάποιος μπορεί να εθιστεί στην αγάπη ή αν η αγάπη από μόνη της είναι κάποιο είδους εθισμός. Η πιο περιορισμένη/στενόμυαλη άποψη λέει ότι ο εθισμός προκύπτει από μη φυσιολογικές διαδικασίες του εγκεφάλου. Παρ’όλο που η οπτική των επιστημόνων μετατοπίζεται τα τελευταία χρόνια, η κυρίαρχη άποψη που επικρατεί για τη χρήση εθιστικών ουσιών, είναι ότι τα ναρκωτικά είναι εθιστικά επειδή σταδιακά προκαλούν αφύσικα πρότυπα λειτουργίας στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Σε αυτήν την άποψη, η συμπεριφορά ενός εθισμένου ατόμου, παράγεται από διαδικασίες του εγκεφάλου, που απλώς δεν υπάρχουν σε έναν καθαρό οργανισμό.
Μία δημοφιλής εκδοχή αυτής της άποψης είναι ότι οι νευροδιαβιβαστές δημιουργούν σήματα επιβράβευσης που ελαχιστοποιούν τη δύναμη των σημάτων επιβράβευσης από φυσικές χαρές της ζωής όπως το σεξ και το φαγητό. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, η τροφή και η αγάπη δεν θα μπορούν ποτέ να είναι πραγματικά εθιστικές γιατί ένας άνθρωπος δεν θα προσπαθήσει να τις αναζητήσει με τον τρόπο που αναζητά ένας τοξικομανής τα ναρκωτικά του.
Ωστόσο άλλοι ερευνητές, έχουν παρατηρήσει κάποια αξιοσημείωτα κοινά μεταξύ των πολύ λαίμαργων ανθρώπων και των χρηστών ναρκωτικών, αλλά και κάποιες νευρολογικές ομοιότητες. Για παράδειγμα, τα γλυκά μπορούν να στείλουν το σήμα της ανταμοιβής, σε τέτοιο βαθμό όσο και μια τυπική δόση κοκαΐνης. Και όχι μόνο. Οι γλυκές τροφές μπορεί να προκαλέσουν τόσο ισχυρό συναίσθημα στέρησης με αυτό της ηρωίνης. Δεδομένων αυτών, μία πιθανή εκδοχή είναι ότι κάποιος μπορεί να είναι εθισμένος στην αγάπη μόνο αν υπάρχουν αυτές οι αφύσικες λειτουργίες του εγκεφάλου, όπως το στερητικό σύνδρομο.
Ένας τρόπος για να κατανοήσουμε τον εθισμό σε σχέση με την αγάπη είναι μέσω άλλων εθισμών που εντοπίζονται σε διαδικασίες και όχι ουσίες, όπως το σεξ, η σπατάλη χρημάτων ή ο τζόγος.
Όταν ένα ερωτευμένο άτομο αναζητά διαρκώς την επαφή με το άλλο άτομο –σωματική επαφή, προσοχή ή απλώς για να βρεθεί στον ίδιο χώρο- συμβαίνει επειδή θέλει να εξασφαλίσει, στιγμιαία, συναισθήματα έντονης απόλαυσης και για να ικανοποιήσει την εμμονή του σε σχέση με αυτό το άτομο. Εάν αυτού του είδους η εξάρτηση απειλεί την ασφάλεια, τη ψυχική υγεία του ατόμου ή απλώς το καθιστά πλέον μη λειτουργικό, τότε μπορεί να φτάσει στο επίπεδο της εξάρτησης.
Μία ακόμα ενδιαφέρουσα διάκριση είναι αυτή της «ώριμης» με της «ανώριμης» αγάπης. Στην έρευνα, προτείνεται ότι μόνο όσοι αγαπούν «ανώριμα» έχουν πρόβλημα εξάρτησης. Η ανώριμη αγάπη, σε αντίθεση με την ώριμη, χαρακτηρίζεται από παιχνίδια εξουσίας, κτητικές σκέψεις και συμπεριφορές, εμμονή σε σχέση με την αφοσίωση του συντρόφου και φυσικά, άγχος. Οι εθισμένοι της αγάπης, αισθάνονται απελπισμένοι όταν δεν βρίσκονται σε σχέση, ρομαντικοποιούν το αντικείμενο πόθου τους –ακόμη και αν έχει περάσει καιρός από τον χωρισμό- και παρά τις υπερβολικές δηλώσεις τύπου «Δεν θα ξαναγαπήσω ποτέ», βρίσκουν γρήγορα αντικαταστάτες.
Επομένως, η αγάπη θεωρείται εθιστική όταν:
1. Εμποδίζει την ικανότητα του ατόμου να συμμετέχει στην καθημερινή του ρουτίνα
2. Εμποδίζει το άτομο να έχει μία υγιή σχέση
3. Φέρει άλλες αρνητικές συνέπειες
Οι τρεις παραπάνω περιπτώσεις μπορούν να αποτελούν ένα συνηθισμένο παράδειγμα αγάπας, αλλά θεωρούνται εθιστικές όταν βρίσκονται στο βαθμό που μπορεί το άτομο να τις διαχειριστεί.
Θεραπεία
Πολλοί άνθρωποι έχουν καταφύγει στις κλασικές μεθόδους θεραπείας που έχουν να κάνουν με συμβουλευτική ψυχοθεραπεία ή τεχνικές γνωσιακής συμπεριφοράς. Το πραγματικά ενδιαφέρον που αναφέρεται στην έρευνα είναι ότι μέσω της εντατικοποιημένης έρευνας σε σχέση με την αγάπη και τις πιθανές νευρολογικές πηγές της, μπορεί σύντομα να επινοηθεί συμπληρωματική θεραπεία με φάρμακα. Αυτό το είδος θεραπείας μπορεί να διευκολύνει τη θεραπεία προβληματικών μορφών αγάπης, με το να επικεντρώνεται στη νευροχημεία του εγκεφάλου. Εύλογα, θα σκεφτείς ότι αυτό είναι αντιδεοντολογικό. Ωστόσο, υπάρχουν τέσσερις περιπτώσεις όπου, ηθικά, επιτρέπεται:
1. Η εν λόγω αγάπη είναι σαφώς επιβλαβής και πρέπει να διαλυθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο (πχ. το άτομο κάνει απόπειρα αυτοκτονίας)
2. Το άτομο θέλει να χρησιμοποιήσει αυτή την τεχνολογία, έτσι δεν θα υπήρχε πρόβλημα συναίνεσης.
3. Θα μπορούσε να βοηθήσει το άτομο που θέλει να πετύχει τους υψηλότερους στόχους μίας σχέσης, αντί των κοινών συναισθημάτων ζήλειας και κτητικότητας.
4. Έχουν δοκιμαστεί όλες οι υπόλοιπες τεχνικές –ψυχανάλυσης κλπ- χωρίς αποτέλεσμα.
Τα στοιχεία, καλώς ή κακώς, καταδεικνύουν ότι η αγάπη είναι εθιστική με τον ίδιο τρόπο που μπορεί να είναι ένα ναρκωτικό. Μία τέτοια άποψη, δύσκολα μπορεί να γίνει αποδεκτή από πολιτισμούς και κοινωνίες που η αγάπη θαυμάζεται ως το απόλυτο συναίσθημα. Πόσο μάλλον, η αντιστοίχισή της με εθιστικές ουσίες, οι οποίες είναι κατά κόρον δαιμονοποιημένες. Αλλά αν ο έρωτας δεν είναι τόσο διαφορετικός συμπεριφορικά και βιολογικά από ένα ναρκωτικό ή την λαιμαργία τότε ίσως αυτή η αναγνώριση βοηθήσει την επιστημονική κοινότητα να ανακαλύψει τις ρίζες του εθισμού. Ή της απενεχοποίησης των ναρκωτικών; Διαλέγετε.
0 σχόλια: