Μια μέθοδος που αντλεί γνώση από πολλούς επιστημονικούς κλάδους υπόσχεται να μας μάθει να πατάμε εύστοχα τα «κουμπιά» του μυαλού μας.
Η εξερεύνηση ξεκινά... Μπαίνουμε στο μυαλό των πιο επιτυχημένων ανθρώπων και σαν άλλοι Σέρλοκ Χολμς προσπαθούμε να ανακαλύψουμε όλα τα μυστικά τους: να διαπιστώσουμε με ποιον τρόπο καταφέρνουν και φτάνουν πάντα στο στόχο τους, ακόμη και αν τα εμπόδια που συναντούν φαντάζουν βουνό. Τι συμβαίνει άραγε και έχουν πάντα τη σωστή λέξη για κάθε περίσταση και πώς βγάζουν νοκ άουτ φόβους και αμφιβολίες;
Κρατάμε σημειώσεις με όλα όσα εντοπίσαμε και έπειτα επιχειρούμε να τα εφαρμόσουμε στη δική μας ζωή. Έτσι την επόμενη φορά που θα ξεκινήσουμε δίαιτα θα ξέρουμε πώς να αντισταθούμε στη θέα ενός cupcake, αλλά και με ποιον τρόπο θα ξεπεράσουμε ένα χωρισμό ώστε να πάμε παρακάτω – πιο σοφές και με χαμόγελο. Θα κατανοήσουμε πού οφείλονται οι ανασφάλειές μας και έπειτα θα παλέψουμε με τους φόβους, την αναβλητικότητα, τους μικρούς ή και μεγαλύτερους εθισμούς μας. Και θα παραμείνουμε ψύχραιμες, ακόμη και αν βομβαρδιζόμαστε από εκατομμύρια πληροφορίες σχετικά με τη δύσκολη οικονομική κατάσταση της χώρας και το αβέβαιο μέλλον.
Σίγουρα όλα τα παραπάνω μοιάζουν σχεδόν ακατόρθωτα, όμως λίγο πολύ αυτό έκαναν κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 στην Καλιφόρνια οι εμπνευστές του νευρογλωσσικού προγραμματισμού (ΝΓΠ), ο μαθηματικός Ρίτσαρντ Μπάντλερ, μεταπτυχιακός τότε φοιτητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σάντα Κρουζ, και ο καθηγητής γλωσσολογίας Τζον Γκράιντερ.
Watch out
Οι δυο τους μπορεί να μην εισέβαλαν ακριβώς στο μυαλό κανενός, μελέτησαν όμως διεξοδικά τις συμπεριφορές και τη στάση ζωής επιτυχημένων ανθρώπων, τις αποκωδικοποίησαν και έπειτα δημιούργησαν μια σειρά τεχνικών που θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμες στην καθημερινότητα όλων μας. Και ούτε είχαν φανταστεί ποτέ πως η μέθοδός τους, η «τέχνη της υπεροχής», όπως τη χαρακτήριζαν, θα είχε τόση απήχηση. Πράγματι, στη λίστα με αυτούς που χρωστούν έστω και ένα μέρος της επιτυχίας τους στο ΝΓΠ θα βρείτε, μεταξύ άλλων, τον Μπαράκ Ομπάμα, την Όπρα Γουίνφρι, τη συγγραφέα του Χάρι Πότερ Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, αλλά και την ιδρύτρια της Huffington Post Αριάννα Χάφινγκτον.
Στα χρόνια της κρίσης η συγκεκριμένη μέθοδος αυτοβελτίωσης μοιάζει να αποκτά νέα δυναμική, αφού μας βοηθά να αρχειοθετήσουμε με ευελιξία και σοφία όλα τα αρνητικά δεδομένα με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωπες καθημερινά και μας ανοίγει ένα φωτεινό παράθυρο στο γκρίζο που μας περιβάλλει. Πώς όμως έφτασαν όλο και περισσότεροι να μιλούν γι’ αυτή;
Αρχικά οι Μπάντλερ και Γκράιντερ εστίασαν την προσοχή τους στην πορεία αλλά και το έργο τριών ψυχοθεραπευτών παγκοσμίου φήμης. Ο λόγος για τη Βιρτζίνια Σατίρ, μητέρα της οικογενειακής θεραπείας, τον Φριτς Περλς, δημιουργό της ψυχαναλυτικής μεθόδου Γκεστάλτ, και τον Μίλτον Χ. Έρικσον, στον οποίο οφείλεται η πρόοδος της κλινικής υπνοθεραπείας.
Γρήγορα επεκτάθηκαν και σε άλλους κλάδους, ενώ εκμεταλλεύτηκαν τα γνωστικά εργαλεία πολλών ειδικών, ανάμεσά τους οι γλωσσολόγοι Άλφρεντ Κορζίμπσκι και Νόαμ Τσόμσκι, αλλά και ο φυσιολόγος Ιβάν Παβλόφ.
Μετά από εξαντλητική παρατήρηση διαπίστωσαν πως οι επιτυχημένοι άνθρωποι παρουσιάζουν τέσσερα βασικά κοινά στοιχεία, αυτά που αργότερα έγιναν οι πυλώνες του ΝΓΠ:
Σκέψη εστιασμένη στο αποτέλεσμα: Με απλά λόγια διατυπώνουν με σαφήνεια το στόχο τους και αναπτύσσουν όλες τις επιμέρους λεπτομέρειες που σχετίζονται με αυτόν.
Δράση: Δεν μένουν μόνο στο όνειρο, αλλά κάνουν το πρώτο βήμα, έπειτα το δεύτερο και ούτω καθεξής που θα τους οδηγήσουν πιο κοντά σ’ αυτό.
Αισθητηριακή επίγνωση: Χρησιμοποιούν προς όφελός τους τη φυσική τους ικανότητα να αντιλαμβάνονται τις καταστάσεις θέτοντας σε λειτουργία και τις πέντε αισθήσεις τους.
Ευελιξία: Είναι πάντα έτοιμοι να αλλάξουν γραμμή πλεύσης, να δουν διαφορετικά μια κατάσταση, ακόμη και τον ίδιο τους τον εαυτό.
Το… software του νου
Έχοντας τα παραπάνω σαν πολύτιμη αφετηρία οι ιδρυτές του ΝΓΠ έψαξαν να δουν ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να κατακτήσει ο καθένας αυτά τα τέσσερα σημεία υπεροχής. Και κάπως έτσι κατέληξαν να φτιάξουν ένα… εγχειρίδιο αποτελεσματικής χρήσης του εγκεφάλου. Το όνομα της μεθόδου τους είναι ενδεικτικό της κατεύθυνσής της. Η σύμβουλος αλλαγών στο ΝΓΠ Ρομίλα Ρέντι και η εκπαιδεύτρια στο ΝΓΠ Κέιτ Μπάρτον το εξηγούν εύστοχα στο βιβλίο τους Νευρο-Γλωσσικός Προγραμματισμός για Πρωτάρηδες (στα ελληνικά από τις εκδ. Κλειδάριθμος):
Νεύρο: Αναφέρεται στο νευρικό μας σύστημα, στις συνειδητές και ασυνείδητες διαδικασίες σκέψης που το ενεργοποιούν επηρεάζοντας τη φυσιολογία, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας.
Γλωσσικός: Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη γλώσσα (όχι μόνο τις λέξεις αλλά και αυτή του σώματος) για να κατανοήσουν τον κόσμο, να διαμορφώσουν ιδέες και εμπειρίες, αλλά και να τις μεταδώσουν στους άλλους.
Προγραμματισμός: Εξετάζει πώς κωδικοποιούμε ή αναπαριστούμε την εμπειρία στο μυαλό μας. Ο δικός μας προγραμματισμός αποτελείται από εσωτερικές διεργασίες και στρατηγικές (μοτίβα σκέψης) που χρησιμοποιούμε για να παίρνουμε αποφάσεις, να μαθαίνουμε, να αξιολογούμε και να φτάνουμε σε ένα αποτέλεσμα. Ο ΝΓΠ δείχνει με ποιον τρόπο μπορούμε να κωδικοποιήσουμε ξανά τις εμπειρίες μας και να πετύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Με λίγα λόγια ο ΝΓΠ μάς δείχνει ποια είναι η μηχανολογία του νου και έπειτα μας παρέχει όλα τα εργαλεία (βλέπε τεχνικές) με τα οποία μπορούμε να επέμβουμε σ’ αυτόν για να διορθώσουμε ό,τι μας πάει πίσω και αντίστοιχα να φωτίσουμε ή και να δημιουργήσουμε εξαρχής εκείνους τους δρόμους που θα μας οδηγήσουν μπροστά.
Γι’ αυτό και η λίστα με τις πρακτικές εφαρμογές του είναι μεγάλη. Μεταξύ άλλων μάς βοηθά να απαλλαγούμε από τα εξής: αναβλητικότητα, φοβίες, αρνητικά συναισθήματα, εθισμούς, διλήμματα, ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, προβληματικές σχέσεις, συναισθηματικό φαγητό, στρες, περιοριστικές πεποιθήσεις, προκαταλήψεις κ.ά.
Το «ιδιότροπο» υποσυνείδητο
Αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε σε μία πρόταση ποιο είναι το πιο δυνατό χαρτί του ΝΓΠ, τότε ίσως αυτό θα ήταν ότι κάνει το ασυνείδητο να συνεργάζεται αρμονικά με το συνειδητό. Όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, οι τεχνικές είναι σχεδιασμένες με τέτοιον τρόπο ώστε οι αλλαγές στο υποσυνείδητο να γίνονται σε χρόνο dt, αλλά με την πλήρη συμμετοχή του ατόμου. Γι’ αυτό και συνήθως δεν απαιτούνται περισσότερες από δέκα συνεδρίες για την επίλυση ενός προβλήματος.
Γιατί όμως είναι τόσο σημαντικό να τα βρει το συνειδητό με το ασυνείδητο; Επειδή το δεύτερο ελέγχει όλες τις συμπεριφορές μας. Σκεφτείτε μόνο πόσες φορές θέλατε στ’ αλήθεια να βάλετε σε εφαρμογή ένα πλάνο και κάτι απροσδιόριστο σας κρατούσε πίσω ή πόσες φορές είπατε: «Μα πώς μου ήρθε και το είπα αυτό;».
Γιατί, όμως, το υποσυνείδητο βάζει τρικλοποδιά στις συνειδητές μας αποφάσεις; Όχι από πρόθεση αλλά επειδή είναι λίγο… στριμμένο. «Το υποσυνείδητο έχει μερικές ενδιαφέρουσες ιδιοτροπίες, τις οποίες είναι χρήσιμο να γνωρίζετε για να τα πηγαίνετε καλύτερα μαζί του» εξηγούν οι συγγραφείς.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως αυτό δεν μπορεί να επεξεργαστεί την άρνηση. Έτσι, αν για παράδειγμα σκέφτεστε «δεν θέλω να είμαι δυστυχισμένη», αυτό επικεντρώνεται στη λέξη «δυστυχισμένη», κι επειδή δεν καταλαβαίνει την άρνηση, αντιλαμβάνεται το εξής: «Θέλω να είμαι δυστυχισμένη». Κατά συνέπεια το υποσυνείδητό μας διαμορφώνει τη συμπεριφορά μας έτσι ώστε να μας βοηθήσει να πετύχουμε το στόχο που θεωρεί πως έχουμε. Γι’ αυτό, λοιπόν, και η σαφής, θετική διατύπωση του στόχου/επιθυμίας αποτελεί βασική αρχή του ΝΓΠ.
Μια ακόμη ιδιαιτερότητά του είναι οι... αντιφάσεις του. Μέρος της λειτουργίας του είναι να απωθεί αναμνήσεις αρνητικά φορτισμένες. Κι όμως αυτό το ίδιο τις επαναφέρει ώστε να μας βοηθήσει να απαλλαγούμε από καταπιεσμένα συναισθήματα. Το κακό είναι ότι συνήθως το κάνει τις πιο ακατάλληλες στιγμές. Σκεφτείτε μόνο πόσες φορές αντιδράσατε ανεξήγητα υπερβολικά στην επικοινωνία σας με κάποιον, μόνο και μόνο επειδή κάποτε στο παρελθόν ο συγκεκριμένος άνθρωπος σας πλήγωσε.
Το υποσυνείδητό μας είναι επίσης ένα πολύ ηθικό «άτομο». Και πάντα μας καθοδηγεί να κάνουμε το σωστό. Ή τουλάχιστον αυτό που είχε καταγράψει ως ορθό πολλά χρόνια πριν. Το πρόβλημα όμως ξεκινά όταν εμείς με το πέρασμα του χρόνου αναθεωρούμε ή εμπλουτίζουμε τον αξιακό μας κώδικα. Γι’ αυτό και ο ΝΓΠ μάς βοηθά να του κάνουμε τακτικά update ώστε να μην υπάρχει σύγχυση.
Στα καλά νέα τώρα... Το ασυνείδητο διψά για γνώση και καινούριες εμπειρίες, αρκεί να του τις παρέχουμε με τον κατάλληλο τρόπο, αφού μάθουμε πρώτα να πατάμε σωστά τα κουμπιά του. «Για να κατευθύνετε το υποσυνείδητό σας, πρέπει να ανοίξετε τους διαύλους επικοινωνίας ανάμεσα σ’ αυτό και το συνειδητό. Αυτή η συναισθηματική εναρμόνιση αναπτύσσεται όταν βρίσκουμε χρόνο για χαλάρωση χωρίς περισπασμούς» τονίζουν οι συγγραφείς.
Στην πράξη
Όλα καλά μέχρι εδώ, τι γίνεται όμως πρακτικά; Όταν κλείνουμε ραντεβού για την πρώτη συνεδρία, τι να περιμένουμε; Η Μυρσίνη Αθηναίου, NLP practitioner, συνεργαζόμενη με τη Hellenic NLP Academy, εξηγεί: «Στο πρώτο ραντεβού παίρνουμε το ιστορικό. Δεν μας ενδιαφέρει τόσο να γνωρίζουμε το παρελθόν του ατόμου, όσο να αποκτήσουμε μια εικόνα για τον τρόπο που αυτό αναπαριστά τη ζωή. Κατόπιν συζητάμε μαζί του για τα ζητήματα πάνω στα οποία πρόκειται να δουλέψουμε και του εξηγούμε τις τεχνικές που θα ακολουθήσουμε. Υπάρχουν τεχνικές για την εξάλειψη των αρνητικών συναισθημάτων, για την άρση των περιοριστικών πεποιθήσεων, για την απαλοιφή των εσωτερικών συγκρούσεων, καθώς και για διάφορες άλλες περιπτώσεις».
Η κ. Αθηναίου ασχολήθηκε με το νευρογλωσσικό προγραμματισμό αρχικά από προσωπικό ενδιαφέρον κι ενώ δραστηριοποιούνταν επί χρόνια σε άλλον επαγγελματικό κλάδο. Ωστόσο ο ΝΓΠ την κέρδισε και αποφάσισε να γίνει practitioner, αφού συνειδητοποίησε ότι η συγκεκριμένη μέθοδος έχει χειροπιαστά αποτελέσματα: «Μας βοηθά να διαχειριστούμε την καθημερινότητά μας, τις σχέσεις μας με τους γύρω μας, αλλά και με τον εαυτό μας. Δηλαδή την πραγματικότητά μας, όπως τη βιώνει και την αντιλαμβάνεται ο καθένας από εμάς. Και μας παρέχει τα εργαλεία ώστε αυτό να μας γίνει τρόπος ζωής» διευκρινίζει.
Οι τεχνικές περιλαμβάνουν από μια σειρά στοχευμένων ερωτήσεων μέχρι κάποια εύκολα τρικ που μοιάζουν με παιχνίδι, τα οποία όμως έχουν στόχο να παγιώσουν τη νέα γνώση. Ορισμένα από αυτά θυμίζουν λίγο το διάσημο πλέον πείραμα του Παβλόφ. Μας βοηθούν, δηλαδή, να συνδέουμε στο μυαλό μας μια απλή κίνηση (το να ενώνουμε τον αντίχειρα με το μέσο) με μια νέα θετική πεποίθηση που θα μας πάει μπροστά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η Time-Line Therapy, μια τεχνική η οποία εφαρμόζεται από τους practitioners που ακολουθούν το αμερικανικό μοντέλο του NLP. «Ο δημιουργός της, ο Ταντ Τζέιμς, βασίστηκε στη θεωρία Γκεστάλτ, σύμφωνα με την οποία κάτι που μας σημάδεψε για πρώτη φορά (π.χ. ένας χωρισμός ή ένα τραυματικό γεγονός) άφησε το αποτύπωμά του στον εγκέφαλό μας κι έτσι έχουμε την τάση να αναπαράγουμε το συναίσθημα που μας προκάλεσε ξανά και ξανά. Με την Time-Line ο θεραπευόμενος επιστρέφει σε εκείνο το γεγονός και με τη βοήθεια της τεχνικής επαναπροσδιορίζεται πάνω σ’ αυτό» λέει η κ. Αθηναίου.
Η ίδια μάλιστα διευκρινίζει: «Με το NLP δεν περιοριζόμαστε να φέρουμε στην επιφάνεια τις αιτίες των προβλημάτων, αλλά επεμβαίνουμε ώστε να αλλάξουμε την οπτική μας στα γεγονότα του παρελθόντος που μας έχουν επηρεάσει αρνητικά. Αυτά με τη σειρά δεν τα διαγράφουμε, απλώς τα κρατάμε ως πληροφορίες από τις οποίες μπορούμε να αντλήσουμε γνώση και τα απαλλάσσουμε από την αρνητική φόρτιση».
Ο νευρογλωσσικός προγραμματισμός, σε αντίθεση με κάποιες άλλες μεθόδους αυτοβελτίωσης, δεν προτείνει μαγικές συνταγές επιτυχίας. Δεν μας ζητά να δούμε το ποτήρι της ζωής μισογεμάτο, αλλά μας δείχνει τρόπους για να το γεμίσουμε μόνες μας. Ή, αν αυτό είναι απαραίτητο, να έχουμε την ευελιξία να μεταγγίσουμε το νερό σε ένα άλλο, μεγαλύτερο δοχείο.
Τίποτα ωστόσο δεν γίνεται αν δεν αποφασίσουμε να αλλάξουμε εμείς. Γιατί όλα ξεκινούν από μέσα μας. Και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο πάντα θα είμαστε αυτοί που θα κατευθύνουμε τους προβολείς της ζωής μας. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να βρούμε τον τρόπο που μας ταιριάζει και να τους στρέψουμε προς το φως…
0 σχόλια: