Την εβδομάδα που μας πέρασε, είχα την τύχη να παρακολουθήσω μία διάλεξη του Πανεπιστημίου Αθηνών, σχετικά με τη δημοσιογραφία στον κόσμο των social media. Ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα, ειδικά για όλους εμάς που ασχολούμαστε με το digital κομμάτι των media.
Όπως οι περισσότερες διαλέξεις, έτσι κι αυτή, ξεκίνησε με μια σειρά στατιστικών στοιχείων που αποδεικνύουν την τρομερή αύξηση στη χρήση των social media τόσο σε εγχώριο όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Πλέον, πρόσβαση στο διαδίκτυο έχει σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός των «προηγμένων» χωρών ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των ανθρώπων χρησιμοποιεί, τακτικά ή μη, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Προφανώς, το Facebook έχει τη μερίδα του λέοντος, για αυτό και το άρθρο επικεντρώνεται κυρίως στο δημιούργημα του Mark Zuckerberg. Βέβαια, η κατάσταση δε διαφέρει πολύ μελετώντας και τις υπόλοιπες πλατφόρμες όπως για παράδειγμα το Twitter. Δεν είναι τυχαίο πως κάθε ένα από αυτά τα μέσα, περικλείεται από μιαν άλλη θεωρία συνωμοσίας με αποκορύφωμα τη σχέση του Facebook με τη CIA η οποία όπως είναι αναμενόμενο, δεν έχει επιβεβαιωθεί από επίσημα χείλη στο πέρασμα των χρόνων.
Ποια είναι όμως η σχέση των social media με τη δημοσιογραφία; Γιατί η δεύτερη, «κινδυνεύει» άμεσα από την έξαρση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και κατά πόσο λογοκρίνονται αυτά που γράφουμε; Πρόκειται για ερωτήματα τα οποία προσπαθούν να μελετήσουν επιστήμονες των πιο ξακουστών πανεπιστημίων του πλανήτη, οπότε μην περιμένετε ικανοποιητική απάντηση σε τούτο το άρθρο.
Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά, είναι πως ακόμη και σε περίπτωση όπου ο αρχικός στόχος ήταν ο πλήρης έλεγχος του παγκοσμίου πληθυσμού, όταν εμπλέκονται τόσα δισεκατομμύρια άνθρωποι, αργά ή γρήγορα η κατάσταση ξεφεύγει. Και μπορεί, μέχρι σήμερα να μην έχει παρατηρηθεί τέτοιο φαινόμενο, υπάρχουν όμως τα σημάδια που προδίδουν την «αδυναμία» του πλήρους ελέγχου των χρηστών τόσο από το Facebook όσο και το Twitter ή το Reddit.
Οι διαδηλώσεις στην Τουρκία ή την Αγγλία καθώς επίσης και η επανάσταση της Αιγύπτου είναι κάτι παραπάνω από «παιδιά» των social media. Δεν υποστηρίζω σε καμία περίπτωση πως χωρίς τα statuses και τα tweets, δε θα υπήρχε εξέγερση, αυτό που θέλω να πω είναι πως ακόμη και στο πιο ελεγχόμενο περιβάλλον, η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει υπό συγκεκριμένες, μη προβλέψιμες, προϋποθέσεις. Πώς όμως, αυτά κολλούν με τη δημοσιογραφία; Σε όλες τις εξεγέρσεις παραπάνω, τα «παραδοσιακά μέσα» βρέθηκαν μίλια πίσω από την ταχύτητα ενημέρωσης των new media. Για την ακρίβεια, ακόμη και οι μεγαλύτεροι ειδησεογραφικοί όμιλοι του πλανήτη, ενημερώνονταν από τα ίδια τα social media και τους χρήστες τους…
Και κάπου εδώ, έρχονται οι υπέρμαχοι των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης να σου πουν πως ξαφνικά, ένας απλός πολίτης και χρήστης του Twitter, μετατρέπεται σε δημοσιογράφο. Χωρίς να το έχει σπουδάσει, χωρίς να υπακούει σε κανέναν κώδικα δεοντολογίας και με μοναδικό στόχο την ταχύτητα κι όχι την εξακρίβωση των πηγών μιας είδησης, τη γνωστοποιεί σε δισεκατομμύρια ανθρώπους με ένα απλό κλικ. Μάλιστα, παραθέτουν το παράδειγμα της βομβιστικής επίθεσης στον Μαραθώνιο της Βοστώνης όπου μέσω του Reddit, θεωρήθηκαν ύποπτοι τρεις άνθρωποι οι οποίοι όπως αποδείχτηκε δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με το συμβάν. Παρόλα αυτά, τραμπουκίστηκαν τόσο οι ίδιοι, όσο και οι οικογένειές τους από θερμοκέφαλους που διαβάζοντας ένα status θεώρησαν καλή ιδέα την ...επίθεση. Έτσι, ο χρήστης-δημοσιογράφος, εξέθεσε σε κίνδυνο τρεις αθώους ανθρώπους στο βωμό μιας ψεύτικης (ή μη εξακριβωμένης) δημοσίευσης. Καταλαβαίνετε τώρα, ποιο είναι το πρόβλημα;
Μόνο που τα social media, δεν έχουν αρνητική επίδραση αποκλειστικά στη δημοσιογραφία. Υπάρχει ένα ακόμη πρόβλημα που προκύπτει. Ας ξεκινήσουμε όμως, ανάποδα. Τι είναι αυτό που προσφέρει το Facebook τελικά; Πέρα από την ικανοποίηση των ναρκισιστικών μας αναγκών (likes κλπ), μήπως λύνει και κάποια βασικά προβλήματα όπως αυτό της επικοινωνίας; Πλέον, η επαφή μας με ανθρώπους που ζουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, γίνεται παιχνιδάκι. Το ίδιο και η ταχύτατη ενημέρωση με ειδήσεις οι οποίες πραγματικά μας ενδιαφέρουν. Οφείλουμε λοιπόν, να παραδεχτούμε πως το Facebook, πράγματι προσφέρει υπηρεσίες χρήσιμες για τους χρήστες του. Κι όλα αυτά, χωρίς να πληρώνουμε ...ευρώ!
Ή μήπως όχι; Υπάρχουν δωρεάν υπηρεσίες; Ξέρετε κάποιον επιχειρηματία να μην κοπιάζει για το κέρδος; Μην πάτε μακριά, εσείς θα κάνατε τίποτα εντελώς αφιλοκερδώς; Πολύ αμφιβάλλω. Γιατί λοιπόν, να το κάνει το Facebook; Δεν είναι υγιές που κι εκείνο, κοιτάζει να ωφεληθεί από αυτά που μας προσφέρει; Φυσικά! Και το κάνει, απλά όχι με τόσο προφανή τρόπο. Στην ουσία, «πουλάει» τα προσωπικά μας δεδομένα σε αυτούς που τα θέλουν κι έτσι προχωρά σε monetizing των υπηρεσιών του.
Το ερώτημα που προκύπτει λοιπόν, είναι το εξής: Αξίζει να ανταλλάσσουμε τα προσωπικά μας δεδομένα για χάρη των υπηρεσιών επικοινωνίας που μας προσφέρει το Facebook και κατ’ επέκταση όλα τα social media;
Θεωρώ τον εαυτό μου αρκετά έξυπνο για να μπορώ να βάλω τα δεδομένα κάτω και να αποφασίσω με βάση το ατομικό μου συμφέρον. Καταλήγω λοιπόν, στο συμπέρασμα πως ναι, αξίζει! Και ξέρετε γιατί; Γιατί οι άνθρωποι, έχουν κριτική σκέψη…
Πιστεύω πως είμαι σε θέση να κρίνω αυτά που μου πλασάρονται και να τα χρησιμοποιήσω προς όφελός μου. Αν ένα προϊόν δε με ενδιαφέρει, τότε όσα δεδομένα κι αν έχει για μένα, όσο συχνά κι αν το βλέπω μπροστά μου, θα μου περνά απαρατήρητο. Αν από την άλλη, ένα προϊόν με αφορά ως καταναλωτή, όχι μόνο δε με ενοχλεί η διαφήμισή του αλλά την επιζητώ κιόλας. Διαφορετικά, δε θα είχα ιδέα τι κινείται στην αγορά και τι με συμφέρει περισσότερο.
Στο ίδιο μήκος κύμματος και η συζήτηση περί δημοσιογραφίας. Δώξα τω θεώ, έχω μυαλό για να κρίνω πότε κάποιος χρήστης λέει μπούρδες, πότε πρέπει να τον πάρω στα σοβαρά και πότε να ακολουθήσω τη λύση του Delete User. Και στην τελική, είδαμε και τους επαγγελματίες δημοσιογράφους με τον κώδικα δεοντολογίας τους. Ο ένας είναι πουλημένος σε ΝΔ, ο άλλος σε ΠΑΣΟΚ και τώρα αρχίσαμε τις σχέσεις και με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ε όχι! Θα μου επιτρέψετε να προτιμήσω τον ανειδίκευτο.
Κλείνοντας, ένα πράγμα θα σας πω. Όσο η εγγραφή μας στο Facebook δεν είναι αναγκαστική τότε δεν κινδυνεύουμε από αυτό αλλά από τις επιλογές μας. Θα γίνω γραφικός αλλά ...«Αν σου πω να πέσεις από τον γκρεμό, θα το κάνεις»;
Αρθρογράφος: Νότης Κουτσούκος
0 σχόλια: