Ένα ηλιοβασίλεμα μαγεύει από την φυσική του ομορφιά. Ο δρόμος προς την ανακάλυψη και την εξήγηση του φαινομένου ωστόσο, μπορεί να γοητεύσει περισσότερο απ' ότι γοητεύει το ίδιο το θέαμα. Είχατε σκεφτεί ποτέ πως η σαγήνη που μας προκαλεί μία πληροφορία, ένα τοπίο, ένα πρόσωπο οφείλεται στην έμφυτη περιέργεια που μας κυριεύει μέχρι να το ανακαλύψουμε;
Ποια είναι η εξήγηση για πολλά εντυπωσιακά πράγματα που εκτυλίσσονται γύρω μας; Η έκρηξη ενός ηφαιστείου, η ίδρυση ενός μνημείου, τα ερείπια μιας βυθισμένης πόλης, πέρα από την γνώση ότι υφίστανται, αποκτούν περισσότερο ενδιαφέρον όταν προκαλούν την περιέργεια μας. Όταν οι ερωτήσεις γύρω από ένα θέμα γίνονται όλο και περισσότερες, εντυπωσιακά πράγματα συμβαίνουν στον ανθρώπινο εγκέφαλο, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.
Με αφορμή τη σαγήνη του ηλιοβασιλέματος, μία δασκάλα Φυσικής σε δημοτικό του Ντέιβις στην Καλιφόρνια, η Yolanda Blackwell, θέλησε να εξετάσει την επίδραση της περιέργειας πάνω στην ψυχολογία του ανθρώπου, μέσα από μία διαδραστική άσκηση. Η ίδια έβαλε τους μαθητές της να σκεφτούν τι πραγματικά είναι το ηλιοβασίλεμα και στη συνέχεια, τους ώθησε να εκφράσουν σχετικές απορίες. Για αυτόν τον λόγο, τους προέτρεψε να παρακολουθήσουν βίντεο του YouTube με ένα ηλιοβασίλεμα, ως μέρος του μαθήματος.
Όταν γινόμαστε περίεργοι, μπορούμε να μαθαίνουμε και να συγκρατούμε καλύτερα μια πληροφορία
Όταν γινόμαστε περίεργοι, μπορούμε να μαθαίνουμε και να συγκρατούμε καλύτερα μια πληροφορία
Ρωτώντας τους μαθητές, “Λοιπόν, τι κινείται και γιατί;”, οι ίδιοι διατύπωσαν πολλές ιδέες. “Ο ήλιος κινείται”, είπαν πολλοί, ενώ άλλοι γνώριζαν ότι ένα ηλιοβασίλεμα δημιουργείται από την περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της. Οι ερωτήσεις με την ώρα, πλήθαιναν και γίνονταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες. Ένα ωραίο θέμα μπορεί να πάρει τις διαστάσεις μίας μεγάλης πρόκλησης μέχρι τέλους, μέχρι το σημείο εκείνο που οι μαθητές θα οδηγηθούν μόνοι τους στην εξερεύνηση και ανακάλυψη μίας απάντησης. Το ίδιο συνέβη και με το ηλιοβασίλεμα.
Εκείνο το οποίο αποδείχθηκε και γνώριζαν ήδη οι περισσότεροι καθηγητές είναι ότι η περιέργεια διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον και την προσοχή των μαθητών. Γιατί συμβαίνει όμως, αυτό; Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη που υπάρχει δημοσιευμένη στο περιοδικό Neuron, η χημεία του εγκεφάλου αλλάζει όταν γινόμαστε περίεργοι, μας βοηθάει να μαθαίνουμε και να συγκρατούμε καλύτερα μία πληροφορία.
“Κάθε μέρα, προσλαμβάνουμε καινούριο όγκο πληροφοριών”, αναφέρει ο ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και ένας από τις ερευνητές της μελέτης, Charan Ranganath. “Αλλά ακόμη και οι άνθρωποι που έχουν πραγματικά πολύ καλή μνήμη, θυμούνται μόνο ένα μικρό μέρος του τι συνέβη ”. Εκείνο που θέλησε να μάθει ο ερευνητής είναι γιατί συγκρατούμε κάποιες πληροφορίες ενώ ξεχνάμε κάποιες άλλες.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος σε λειτουργία... περιέργειας
Έχοντας αυτή την απορία στο μυαλό του, ο ίδιος και η ομάδα του συγκέντρωσαν 19 εθελοντές, από τους οποίους ζητήθηκε να επανεξετάσουν περισσότερες από 100 ερωτήσεις διαφόρων θεμάτων. Ερωτήσεις, όπως “Τι σημαίνει πραγματικά ο όρος 'δεινόσαυρος'”, ή “Ποιο κομμάτι των Beatles παρέμεινε στα charts για 19 εβδομάδες;”. Οι συμμετέχοντες διαμόρφωναν τη βαθμολογία τους σε κάθε ερώτηση ανάλογα με την περιέργεια που ένιωθαν για να μάθουν την απάντηση.
Ο καθένας επανεξέτασε τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις του όταν οι ερευνητές παρακολούθησαν την δραστηριότητα που πραγματοποιείται στον εγκέφαλο τους μέσα από μαγνητικές τομογραφίες. Κάθε φορά που η περιέργεια των συμμετεχόντων εκτινασσόταν στα ύψη, τα τμήματα του εγκεφάλου τους, που ρυθμίζουν τα επίπεδα ευχαρίστησης και ανταμοιβής, φωτίζονταν. Το μυαλό κάθε “περίεργου” ανθρώπου διαπιστώθηκε πως παρουσιάζει αυξημένη δραστηριότητα στον ιππόκαμπο, μέρος του οποίου συνδέεται με τη δημιουργία αναμνήσεων.
Ο εγκέφαλος ενός ανθρώπου με αυξημένη περιέργεια, παράγει ντοπαμίνη
Όπως παρατηρεί ο Ranganath, “Από το συγκεκριμένο κύκλωμα του εγκεφάλου, ο άνθρωπος ενεργοποιείται και θέλει να γνωρίσει πράγματα που του παρέχουν μια μορφή εγγενούς επιβράβευσης. Αυτό το κύκλωμα φωτίζεται και όταν κερδίζουμε χρήματα ή μας δίνεται μια καραμέλα. Με τον ίδιο τρόπο, φωτίζεται και όταν γινόμαστε περίεργοι”. Όταν εκείνο ενεργοποιείται, ο ανθρώπινος εγκέφαλος απελευθερώνει μια χημική ουσία που ονομάζεται ντοπαμίνη, η οποία έχει την τάση να μας διεγείρει.
“Η ντοπαμίνη επίσης, βελτιώνει τις συνδέσεις που γίνονται μεταξύ των κυττάρων που εμπλέκονται στη μάθηση”. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πράγματι, πως όσοι από τους εθελοντές ήταν πιο περίεργοι, ήταν πιο πιθανό ότι θα θυμούνταν τις σωστές απαντήσεις”.
Με την περιέργεια μαθαίνουμε επίσης βαρετά πράγματα
Κατά τη διάρκεια του πειράματος, η ερευνητική ομάδα έδειξε στιγμιαία φωτογραφίες προσώπων, χωρίς να δοθεί καμία εξήγηση στους συμμετέχοντες γιατί έγινε αυτό. Οι συμμετέχοντες που είχαν αυξημένη περιέργεια, ήταν κι εκείνοι που θυμόντουσαν καλύτερα τα πρόσωπα που είδαν. Εκείνο που παρατηρήθηκε με μεγάλη έκπληξη είναι πως οι άνθρωποι που έχουν έμφυτη την τάση για περιέργεια, είναι καλύτεροι στη μάθηση, όχι μόνο για κάτι που τους κινεί το ενδιαφέρον αλλά και για άλλα πράγματα, πιθανότατα ακόμη και για ανούσιες ή βαρετές πληροφορίες.
Ένα παράδειγμα που χρησιμοποιεί ένας από τους επικεφαλής της έρευνας, στηρίζεται στη σειρά Breaking Bad. “Αν είστε φανατικός θαυμαστής, θα έχετε σίγουρα περιέργεια να μάθετε τι θα συμβεί στο τέλος. Σίγουρα, μπορείτε να θυμάστε τι συμβαίνει στο φινάλε. Μπορείτε ωστόσο, να θυμηθείτε ακόμη τι φάγατε πριν παρακολουθήσετε το επεισόδιο αλλά και τι κάνατε μετά”. Αυτό το φαινόμενο οι εκπαιδευτικοί δεν παραλείπουν σχεδόν ποτέ να χρησιμοποιήσουν μες στην τάξη προς όφελός τους.
Η μορφή ενός πουλιού που καθρεφτίζεται στο νερό, αν και πιθανότατα ανούσια πληροφορία, αφομοιώνεται όταν ακολουθεί μετά από κάποια που μας ενδιαφέρει
“Αν υποθέσουμε ότι ένα παιδί θέλει να γίνει αστροναύτης”, παρατηρεί η επίκουρη καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Τέξας, “αυτή η υπόθεση μπορεί να χρησιμεύσει ιδιαίτερα αν την συνδυάσουμε με τους πίνακες μάθησης πολλαπλασιασμού”. Ένας δάσκαλος δηλαδή, μπορεί να ζητήσει από τους μαθητές του να λύσουν ένα πρόβλημα αριθμητικής που αφορά την εξερεύνηση του διαστήματος. Στο τέλος του μαθήματος, τα παιδιά θα μπορούν να θυμούνται την απάντηση στο αριθμητικό πρόβλημα αλλά θα θυμούνται και ότι βρήκαν την απάντηση μέσω του πολλαπλασιασμού.
Η περιέργεια λειτουργεί λοιπόν, ως βασικό κίνητρο στους ανθρώπους. Όπως σημειώνει η Blackwell άλλωστε, “Λέω στους μαθητές μου ότι δεν υπάρχει καμία χαζή ερώτηση. Αυτό σημαίνει για την ακρίβεια, επιστήμη: Να έχεις ερωτήσεις και να αναζητάς απαντήσεις”.
.jpg)
0 σχόλια: