Ιπτάμενοι φύλακες στην υπηρεσία της ασφάλειας πτήσεων

Τα γεράκια αγαπούν να ζουν στα δάση των πεδιάδων και των βουνών, ακόμη και σε βραχώδεις ακτές της θάλασσας.

Ουδέποτε τρέφονται με πεθαμένα πουλιά, θηλαστικά ή ερπετά παρά μόνο με ζωντανά, τα οποία συλλαμβάνουν πάντα εν πτήσει. Είναι πτηνά θαρραλέα, ορμητικά, νοήμονα, ταχύπτερα, ακούραστα και μακροβιότατα. Όταν επισημάνουν το θύμα τους, ορμούν κεραυνοβόλα και το αρπάζουν. Η ορμητική αυτή κάθοδός τους προς το θύμα πολλές φορές γίνεται και αιτία της αυτοκαταστροφής τους.

Είναι δεινοί κυνηγοί και εξολοθρεύουν πολλά επιζήμια στη γεωργία ζώα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι οι βυζαντινοί και στη συνέχεια οι Ευρωπαίοι της ρωμαϊκής και μεσαιωνικής εποχής χρησιμοποίησαν το γεράκι ως κυνηγετικό πτηνό και μάλιστα επί βυζαντινής εποχής δημιουργήθηκε ειδική επιστήμη ανατροφής γερακιών. Η ιερακοτροφία έχει την αρχή της στην Κίνα και στη συνέχεια στην Ιαπωνία.

Δεν είναι, όμως, μόνο αυτές οι υπηρεσίες που προσφέρουν. Μπορούν να σώσουν ακόμη και ανθρώπινες ζωές καθώς με κατάλληλη εκπαίδευση μπορούν να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο ατυχημάτων σε αεροδρόμια που εγκυμονούν οι προσκρούσεις πτηνών σε αεροσκάφη, κίνδυνος που αυξάνει ολοένα λόγω της μαζικής μετακίνησης των πουλιών, εξαιτίας των κλιματολογικών αλλαγών.

Η Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής θέσης της, του ήπιου κλίματος και της ποικιλομορφίας του εδάφους αποτελεί σημαντικό χώρο συγκέντρωσης πτηνών κάθε χρόνο, με έξαρση τους χειμερινούς.

Τα πτηνά που χαρακτηρίζονται επικίνδυνα είναι οι γλάροι, τα ψαρόνια, τα κοράκια, τα σπουργίτια και τα άγρια γεράκια.

Για την απομάκρυνση του κινδύνου πρόσκρουσης πτηνού σε αεροσκάφη, η Πολεμική Αεροπορία ενέταξε στη δύναμή της τον Πέλοπα, τον Ερμή, την Αριάδνη, τη Λυδία, την Καλυψώ, τη Φαίδρα και την Αφροδίτη. Πρόκειται για εκπαιδευμένα γεράκια που αποτελούν τους ιπτάμενους φύλακες των αεροδρομίων της σε Καλαμάτα, Άραξο, Τανάγρα και Λάρισα, καθώς εκεί παρουσιάζεται η μεγαλύτερη συχνότητα των περιστατικών με προσκρούσεις πτηνών σε αεροσκάφη.

Οι εκπαιδευτές τους είναι μόνιμοι υπαξιωματικοί που δηλώνουν επιθυμία να ασχοληθούν με τα γεράκια, τα οποία αρχικά η Πολεμική Αεροπορία προμηθευόταν από εκτροφείο της Αγγλίας. Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα εγχώριας προμήθειας από εκτροφείο στη Δράμα. Το καταλληλότερο είδος γερακιού για να αντιμετωπίσει τα πτηνά ενός αεροδρομίου με βάση και τη μέση θερμοκρασία περιβάλλοντός του έχει διαπιστωθεί ότι είναι ο πετρίτης.

Ταυτόχρονα, γίνεται προσπάθεια αναπαραγωγής γερακιών, ώστε η Πολεμική Αεροπορία να απαλλαγεί από το κόστος αγοράς που ανέρχεται στα 1.000 ευρώ για κάθε γεράκι. Η εκπαίδευση των γερακιών που πραγματοποιείται συγχρόνως με την εκπαίδευση του προσωπικού έχει διάρκεια περίπου 4 μήνες.

Το Κέντρο Εκπαίδευσης γερακιών που εδρεύει στο ΚΕΦΣΚΥ λειτουργεί ως χώρος φροντίδας νοσούντων γερακιών και γηροκόμησης αναπήρων με την επίβλεψη ειδικών κτηνιάτρων, ενώ οι υπαξιωματικοί συνοδοί γερακιών περνούν από ετήσια αξιολόγηση.

Οι δοκιμές ξεκίνησαν το 1999 από το αεροδρόμιο της Καλαμάτας όπου υπάρχει έντονη πτητική δραστηριότητα. Τα γεράκια εκτελούν ολιγόλεπτες επαναλαμβανόμενες πτήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας σε σημεία κοντά στο διάδρομο προσγείωσης και απογείωσης αεροσκαφών.

Κάθε γεράκι εκτελεί καθημερινά 4-5 ολιγόλεπτες πτήσεις γύρω από το γερακάρη και σε ακτίνα τέτοια ώστε να υπάρχει οπτικοακουστική επαφή. Η χρησιμοποίησή τους είχε άμεσα αποτελέσματα, καθώς μέσα σε ένα μήνα διαπιστώθηκε σημαντική μείωση συγκέντρωσης πτηνών γύρω από τα αεροδρόμιο.

Και αυτό γιατί πλέον τα πτηνά της ευρύτερης περιοχής γνωρίζουν ότι η διέλευσή τους από το αεροδρόμιο είναι πολύ επικίνδυνη λόγω των εκπαιδευμένων γερακιών τα οποία και μόνο με την εκτέλεση ελιγμών τους προκαλούν ανησυχία, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται από την περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας ο δείκτης προσκρούσεων πτηνών εντός του αεροδρομίου έχει σχεδόν μηδενιστεί (από 8 συμβάντα το 2000 μόλις ένα το 2010).

Πάντως, επειδή κανένα μέσο εκφοβισμού από μόνο του δεν αποτελεί "πανάκεια", η Πολεμική Αεροπορία έχει δημιουργήσει την ομάδα εκφοβισμού πτηνών σε όλα τα αεροδρόμιά της. Τα μέσα που χρησιμοποιεί για την απομάκρυνση των πουλιών είναι:

- Τα εκπαιδευμένα γεράκια,

- Οι συσκευές παραγωγής θορύβου (κανονάκια αερίου - Propane canons),

- Τα κυνηγετικά όπλα (Shooting guns) και

- Οι συσκευές αναμετάδοσης κραυγών πανικοβλημένων πτηνών (Distress calls: Track-1 γλάρος, Track-2 γεράκι, Track-3 εκπυρσοκρότηση όπλου, Track-4 σειρήνα και Track Λέιζερ).

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ