Η ζωή είναι ωραία, ψιθυρίζουν οι ερωτευμένοι. Χρειάζεται όμως να μας έχει χτυπήσει το βέλος του φτερωτού θεού για να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο; Όχι. Τα καλά νέα; Η αισιοδοξία είναι μια στάση ζωής και μαθαίνεται!
Αισιόδοξος είναι μόνο όποιος έχει εμπιστοσύνη στο μέλλον; Όχι. Αισιόδοξος είναι εκείνος που μπορεί να δει όσα συμβαίνουν στη ζωή του με θετικό τρόπο, ακόμα και όταν οι καταστάσεις είναι δύσκολες και αντίξοες. Άραγε έχει να κάνει με ένα στοιχείο του χαρακτήρα μας με το οποίο γεννιόμαστε ή με ένα επίκτητο χαρακτηριστικό, που μαθαίνουμε καθώς περνάει ο καιρός, για παράδειγμα μέσα από τον τρόπο που μας μεγαλώνουν οι γονείς μας; Οι ειδικοί εξηγούν ότι πρόκειται για ένα εγγενές χαρακτηριστικό με το οποίο κάποιοι από εμάς είχαμε την τύχη να γεννηθούμε. Παρ’ όλα αυτά, και οι υπόλοιποι -όσοι δεν το έχουμε από τη φύση μας- δεν χρειάζεται να απογοητευόμαστε, αφού μπορούμε να το αποκτήσουμε. Πώς; Προσπαθώντας. Αυτό τουλάχιστον μας συμβουλεύουν οι ειδικοί, να προσπαθήσουμε να εκπαιδευτούμε στη θετική ψυχολογία και την αισιόδοξη στάση ζωής.
Θέλει προσπάθεια
Όταν μιλάμε για αισιοδοξία, σε καμία περίπτωση δεν εννοούμε να «μετακομίσουμε» σε μία διαφορετική πραγματικότητα και να φανταζόμαστε ότι όλα όσα συμβαίνουν είναι τέλεια, αλλά αντίθετα να προσπαθούμε να εστιάζουμε στη ζωή μας σε όσα πράγματι μας χαροποιούν. Ο στόχος δεν είναι απλώς να χαιρόμαστε και τίποτε άλλο. Δεν χρειάζεται, δηλαδή, να αρνηθούμε τα δεδομένα και όσα συμβαίνουν γύρω μας και να προσπαθήσουμε μόνο με τη δύναμη της θέλησής μας να αλλάξουμε τη σκέψη μας και ξαφνικά να παίρνουμε τη ζωή από τη θετική της πλευρά. Αυτό που χρειάζεται να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε είναι ο τρόπος που ερμηνεύουμε τα όσα μας συμβαίνουν - αυτό είναι άλλωστε και η αιτία της ταραχής μας, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα και όχι αυτή καθαυτήν η πραγματικότητα, όπως έλεγε και ο στωικός φιλόσοφος Επίκτητος. Προφανώς, το να καταφέρουμε να βλέπουμε τα πράγματα θετικά δεν είναι κάτι που θα συμβεί εύκολα, αλλά είναι κάτι που χρειάζεται εκπαίδευση και προσπάθεια.
Κάνει καλό στην υγεία
Πολλές έρευνες το αποδεικνύουν: Οι αισιόδοξοι έχουν καλύτερη υγεία. Η αρτηριακή τους πίεση είναι πιο χαμηλή, έχουν δυνατότερο ανοσοποιητικό σύστημα, αναρρώνουν καλύτερα μετά από μία επέμβαση... Η αισιοδοξία και η θετική στάση ζωής είναι, λοιπόν, πιθανό να μακρύνουν τη ζωή μας και σίγουρα θα την κάνουν πολύ πιο όμορφη. Οι ειδικοί αποδίδουν μέρος της εξήγησης στο ότι οι αισιόδοξοι άνθρωποι τρέφονται καλύτερα, κερδίζουν περισσότερα χρήματα, έχουν περισσότερες πιθανότητες να παντρευτούν και λιγότερες να χωρίσουν. Επιπλέον, είναι πιο δημιουργικοί τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική τους ζωή, καθώς δεν απασχολούν το μυαλό τους με το να μεμψιμοιρούν.
Δεν είναι συνταγή
Ας προσέξουμε όμως. Δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα της τάσης που μας παροτρύνει να θεωρούμε ότι μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε όλα με ελαφριά διάθεση και να τα δούμε όλα θετικά, ακόμα και τις δύσκολες στιγμές, ακόμα και τις ατυχίες, τις ασθένειες, τα ατυχήματα ή τις αναποδιές. Κάτι τέτοιο είναι δύσκολο, αλλά και ουτοπικό, για την πλειονότητα των ανθρώπων, που συν τοις άλλοις έχουν ανάγκη και είναι απαραίτητο να «θρηνήσουν» όταν περνούν μια δυσκολία, πράγμα που είναι και το αναμενόμενο, στο μέτρο βέβαια του φυσιολογικού. Η συγκεκριμένη τάση όμως βρίσκει επίσης αντίθετους αρκετούς επιστήμονες, που τονίζουν ότι μια τέτοια θεωρία θα μπορούσε να γίνει ακόμα και επικίνδυνη, καθώς είναι πιθανό να οδηγήσει τελικά τον άνθρωπο να νιώθει πολύ χειρότερα: ένοχος και υπεύθυνος τόσο επειδή δεν μπορεί να δει θετικά τα όσα τον ταλαιπωρούν και τον προβληματίζουν όσο και επειδή δεν έχει καταφέρει να επηρεάσει τα πράγματα -αφού τον έχουν ωθήσει να πιστεύει ότι όλα είναι στο χέρι του- ώστε να αποβούν τελικά θετικά για τον ίδιο.
Τα 5 βήματα που θα μας μάθουν να σκεφτόμαστε αισιόδοξα και θετικά
1. Αποστασιοποιούμαστε από τις σκέψεις μας
Προκειμένου να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό που σκεφτόμαστε δεν είναι απαραιτήτως αληθινό, δεν είναι αυτό που συμβαίνει και δεν χρειάζεται να το πιστεύουμε πάντα, είναι σημαντικό να ξεκινήσουμε με τη φράση: «Σκέφτομαι...».
2. Ξεχωρίζουμε τα γεγονότα
Μία σκέψη δεν είναι ένα γεγονός. Είναι έτσι βασικό να διαχωρίζουμε όσα έχουν πραγματική υπόσταση από αυτά που συμβαίνουν μόνο στο μυαλό μας.
3. Αποκωδικοποιούμε τα συναισθήματά μας
Δεν είναι πάντα εύκολο να έρθουμε σε επαφή με τα συναισθήματά μας. Μας έχουν μάθει ότι μπορεί να δείχνουν αδυναμία ή ότι δεν πρέπει να τα εξωτερικεύουμε. Για να συνειδητοποιήσουμε τι νιώθουμε, πρέπει πρώτα να αναρωτηθούμε αν νιώθουμε ευχάριστα ή δυσάρεστα. Έπειτα, θα πρέπει να ταυτοποιήσουμε το συναίσθημά μας - είναι π.χ φόβος, λύπη ή θυμός; Αν αποκωδικοποιήσουμε τα συναισθήματά μας, θα μπορέσουμε να αποστασιοποιηθούμε από αυτά και να καταλάβουμε ότι είναι σχετικά. Αυτό από μόνο του θα μας κάνει να δούμε τα πράγματα πιο αισιόδοξα.
4. Ψάχνουμε για κρυμμένα νοήματα
Υπάρχει άραγε άλλη ερμηνεία, δεδομένης της κατάστασης; Αν ναι, θα πρέπει τότε να επιλέξουμε αυτήν που θα μας προκαλέσει όχι ένα δυσάρεστο, αλλά ένα ευχάριστο συναίσθημα, όπως είναι για παράδειγμα η ανακούφιση ή ακόμα και η χαρά.
5. Αλλάζουμε συμπεριφορά
Η θετική οπτική γωνία μάς βοηθά να σταματήσουμε να εστιάζουμε μόνο σε όσα δεν πάνε καλά. Δεν ψάχνουμε πια τον κρυφό ένοχο. Θέτουμε ερωτήματα και αναζητούμε απαντήσεις.
Ας δούμε συγκεκριμένα παραδείγματα:
1η κατάσταση
Ο γιος σας σάς ανακοινώνει ότι έγραψε 5 στο τεστ των μαθηματικών
1. Τι σκέφτεστε;
«Ο γιος μου πήρε 5. Όταν θα δώσει εξετάσεις, δεν θα περάσει στο πανεπιστήμιο.»
2. Πράγματι, ο γιος σας θα αποτύχει να περάσει στο πανεπιστήμιο;
«Δεν είναι κάτι που ισχύει. Είναι κάτι που πιστεύω εγώ. Το μόνο που είναι γεγονός είναι ότι έγραψε 5 στο τεστ.»
3. Είναι κάτι ευχάριστο ή δυσάρεστο;
«Είναι δυσάρεστο.»
4. Τι είδους είναι το συναίσθημα που νιώθετε;
«Σε αυτήν την κατάσταση είναι φόβος. Φόβος ότι δεν θα περάσει στο πανεπιστήμιο. Αυτός ο φόβος γεμίζει το μυαλό και με άλλες ιδέες, ακόμα πιο απαισιόδοξες, όπως ότι θα αποτύχει στη ζωή του, θα είναι δυστυχισμένος κ.λπ.»
5. Υπάρχει κάποια άλλη ερμηνεία;
«Ίσως ήταν κουρασμένος, ίσως τον απασχολούσε κάτι άλλο, ίσως δεν είχε καταλάβει κάτι καλά, ίσως δεν είχε μελετήσει όσο χρειαζόταν.»
6. Μπορείτε να κάνετε κάτι;
«Μπορούμε να προσπαθήσουμε να βρούμε μία λύση συζητώντας το μαζί του. Ίσως να κοιμάται και να ξεκουράζεται περισσότερο, ίσως να χρειάζεται καλύτερη οργάνωση στη μελέτη του, ίσως να πρέπει να κάνει κάποια μαθήματα για να καλύψει τα κενά του και να λύσει τις όποιες απορίες του.»
2η κατάσταση
Βρέχει τις πρώτες μέρες των διακοπών σας
1. Τι σκέφτεστε;
«Βρέχει... θα καταστραφούν οι διακοπές μου.»
2. Είναι αλήθεια ότι βρέχει συνέχεια και ότι θα καταστραφούν οι διακοπές σας;
«Όχι. Κατ’ αρχάς, δεν βρέχει συνέχεια. Έβρεξε τις δύο πρώτες μέρες τα απογεύματα και το βράδυ της τρίτης μέρας.»
3. Είναι κάτι ευχάριστο ή δυσάρεστο;
«Είναι δυσάρεστο.»
4. Τι είδους είναι το συναίσθημα που νιώθετε;
«Απογοήτευση και φόβος, γιατί υπολόγιζα πολύ σε αυτές τις διακοπές. Επίσης, είμαι θυμωμένη με τον σύζυγό μου, που ενώ επέμενα να πάμε διακοπές τον Ιούλιο που σπάνια βρέχει, δεν μπορούσε εξαιτίας της δουλειάς του και έτσι αποφασίσαμε να πάμε τον Σεπτέμβριο.»
5. Υπάρχει κάποια άλλη ερμηνεία;
«Έτσι είναι ο Σεπτέμβριος και το βουνό (αφού επιλέξαμε το Πήλιο, που συνδυάζει βουνό και θάλασσα).Το τοπίο όμως είναι ωραίο και σε αποζημιώνει. Επιπλέον, το δελτίο καιρού έδειξε ότι οι επόμενες μέρες θα ’ναι ζεστές.»
6. Μπορείτε να κάνετε κάτι;
«Σιγά-σιγά σταματάω να είμαι θυμωμένη με τον σύζυγό μου. Άλλωστε, δεν φταίει για τον καιρό· έτσι είναι το βουνό και επίσης τον Σεπτέμβριο ξεκινούν οι βροχές. Επιπλέον, έχουμε αρκετές μέρες μπροστά μας για να περάσουμε καλά και κυρίως για να ξεκουραστούμε και να βρεθούμε μαζί σαν οικογένεια, κάτι που το χρειαζόμαστε πολύ.»
Οι αισιόδοξοι είναι αιθεροβάμονες;
Έχουμε συνηθίσει να μας φαίνεται περίεργο το να απομακρυνόμαστε από μια ζωή γεμάτη άγχος και στρες. Θεωρούμε ότι το να είμαστε απαισιόδοξοι σημαίνει ότι είμαστε ρεαλιστές και ότι έτσι θα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσουμε τις αντιξοότητες της ζωής και τελικά να επιβιώσουμε. Αυτό είναι μεγάλο λάθος. Μπορούμε να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι και παράλληλα ρεαλιστές. Ο αισιόδοξος δεν είναι ούτε αιθεροβάμων ούτε ανεύθυνος, είναι απλώς ένας άνθρωπος που προσπαθεί να βλέπει τη θετική πλευρά των όσων συμβαίνουν, αντιμετωπίζοντάς τα με σκέψη και υπευθυνότητα, όπως και ο απαισιόδοξος.
Χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, περιγράφουμε και σχολιάζουμε συνεχώς στον εαυτό μας τα όσα μας συμβαίνουν. Οι αισιόδοξοι άνθρωποι διηγούνται πάντα στον εαυτό τους τις ωραιότερες ιστορίες.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Ναταλία Κουτρούλη, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.
0 σχόλια: