Ταυτόχρονα οι επιστήμονες μας αποκαλύπτουν πολλά άλλα εκπληκτικά ευρήματα. Όπως το ότι γοητευόμαστε από κάποιον γιατί το λένε τα γονίδιά μας. Ή το γεγονός πως το ταίριασμα δύο ανθρώπων εξαρτάται από το ορμονικό τους προφίλ.
Η Μαρία και ο Γιάννης είναι ένα από εκείνα τα ζευγάρια που όλοι λένε ότι γεννήθηκαν για να είναι μαζί. Κι όμως, κανείς δεν ξέρει ότι η σχέση τους δεν πέρασε ποτέ από το στάδιο του φλερτ. Δεν γνωρίστηκαν σε κάποιο μπαρ, ούτε πέρασαν ώρες στον καναπέ κουβεντιάζοντας για τα χόμπι τους και προσπαθώντας να καταλάβουν αν ταιριάζουν. Το μόνο που έκαναν, την εποχή που ο ένας αγνοούσε ακόμη την ύπαρξη του άλλου, ήταν να υποβληθούν σε μια απλή εργαστηριακή εξέταση και να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο. Κατόπιν ένα λογισμικό -κάτι σαν εικονική προξενήτρα, η οποία ωστόσο δεν λειτουργεί με τη διαίσθηση αλλά με περίπλοκους αλγόριθμους- επεξεργάστηκε τα αποτελέσματα, αποφάσισε ότι είναι κατά 95% συμβατοί και τους έφερε σε επαφή.
Η Μαρία και ο Γιάννης δεν είναι υπαρκτά πρόσωπα, αλλά θα μπορούσαν να αποτελούν τους ήρωες ενός ειδύλλιου που εκτυλίσσεται σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον: Οι τελευταίες επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι ο έρωτας δεν είναι κάτι «μοιραίο» και μυστηριώδες, αλλά πυροδοτείται από μετρήσιμους παράγοντες που, αν τους αναγνωρίσουμε και τους συνεκτιμήσουμε, θα έχουμε τη δυνατότητα να προβλέψουμε την έλξη ανάμεσα σε δύο ανθρώπους και την εξέλιξη της σχέσης τους. Ποια είναι, λοιπόν, τα συμπεράσματά τους και πώς θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν την προσωπική μας ζωή;
Η θεωρία της συμμετρίας
Σήμερα προς το παρόν οι περισσότεροι έρωτες αρχίζουν από ένα βλέμμα. Ίσως ξεχωρίζουμε τον ένα και εκλεκτό μέσα από το πλήθος γιατί μας ελκύει η εξωτερική του εμφάνιση. Όπως είχε υποστηρίξει ο Κάρολος Δαρβίνος ήδη από το 1871, τα συμμετρικά χαρακτηριστικά υποδηλώνουν καλύτερο γενετικό υλικό και περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης των απογόνων. Ίσως επίσης, βάσει του συμπεράσματος μιας πρόσφατης βρετανικής έρευνας (δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Proceedings of The Royal Society), να τα συνδέουμε στο μυαλό μας με προτερήματα του χαρακτήρα (π.χ. εξωστρέφεια και εκδηλωτικότητα). Μπορεί ακόμα να μας εντυπωσιάζει η ομοιότητα ενός άντρα με τον πατέρα μας, σύμφωνα με τη φροϊδική θεωρία που μας θέλει να γοητευόμαστε από νεότερους σωσίες των γονιών μας.
Όποια όμως ερεθίσματα κι αν κατευθύνουν την προσοχή μας σε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο στο μπαρ, από τη στιγμή που πλησιάζουμε ο ένας τον άλλο τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία και, ανάλογα με τις δυναμικές που γεννιούνται, οδηγούν στην έκρηξη μιας παιδικής κροτίδας, σε μια γιορτή πυροτεχνημάτων ή σε ένα Big Bang: καθορίζουν αν το φλερτ θα λήξει μετά από μια δυο ατάκες, αν θα εξελιχτεί σε σεξ της μίας βραδιάς ή σε σχέση ζωής.
Μόλις 30’’ συχνά αρκούν για να αποφασίσουμε αν μας κάνει αυτός που έχουμε απέναντί μας, σύμφωνα με μια σκοτσέζικη έρευνα του Πανεπιστημίου του Χάρτφορντσιρ στην οποία βασίστηκε και η ιδέα του speed dating (event όπου οι συμμετέχοντες μέσα σε μία βραδιά γνωρίζουν διαδοχικά πολλούς υποψήψιους συντρόφους, με τον καθένα από τους οποίους κάθονται στο ίδιο τραπέζι για λίγα μόλις λεπτά).
«Από το πρώτο κιόλας δευτερόλεπτο της γνωριμίας διαισθανόμαστε πολλά για τον άλλο και διακρίνουμε, έστω και αμυδρά, αν υπάρχει συμβατότητα στις προσωπικότητές μας, αν δηλαδή αυτός μπορεί να καλύψει τις ανάγκες μας, αν είναι σωστός για εμάς» εξηγεί η Ευγενία Δουβαρά, ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια. Όμως η έκβαση ενός φλερτ δεν εξαρτάται μόνο από το αν η συζήτηση κυλάει αβίαστα ή αν «πιάνουμε» ο ένας το χιούμορ του άλλου. Σε ένα δεύτερο επίπεδο κατευθύνεται και από παραμέτρους που εκλογικεύονται δυσκολότερα, όπως η μυρωδιά του ιδρώτα του...
Love is in the air
Σε ένα διάσημο σήμερα πείραμα του 1995 μια ομάδα γυναικών κλήθηκαν να διαλέξουν ανάμεσα σε διάφορα ιδρωμένα αντρικά T-shirts αυτά που ανέδιδαν την πιο ελκυστική για εκείνες μυρωδιά. Τα μπλουζάκια που επέλεξαν οι εθελόντριες είχαν φορεθεί από άντρες με εντελώς διαφορετικά γονίδια HLA (τα οποία επιδρούν στο ανοσοποιητικό σύστημα) από τα δικά τους. Μια πιθανή εξήγηση; Η φύση ευνοεί το ζευγάρωμα ανάμεσα σε δύο ανθρώπους με διαφορετικά HLA, γιατί τότε οι απόγονοί τους έχουν στη διάθεσή τους μεγαλύτερη ποικιλία γονιδίων ώστε να διαλέξουν τα καλύτερα και έτσι να εξοπλίσουν τον οργανισμό τους με ισχυρότερες άμυνες. Ο Δαρβίνος μάλλον θα κουνούσε το κεφάλι του ικανοποιημένος με μια τέτοια θεωρία.
Η κ. Δουβαρά πιστεύει ότι και οι διαφορές της προσωπικότητας ευνοούν το ταίριασμα δύο ανθρώπων. «Ουσιαστικά μας μαγνητίζουν άτομα με γνωρίσματα τα οποία αντισταθμίζουν στοιχεία που λείπουν από το δικό μας χαρακτήρα» σχολιάζει. Για παράδειγμα, ένας πιο μοναχικός άντρας μπορεί να μαγνητίζεται από την κοινωνικότητα μιας γυναίκας, «ενώ αυτή να γοητεύεται από την ηρεμία που της εμπνέει εκείνος. Για τον καθένα μας αυτοί οι παράγοντες είναι μοναδικοί» καταλήγει. Τα ετερώνυμα έλκονται, λοιπόν, όπως τραγουδούσε και η Πόλα Αμπντούλ τη δεκαετία του ‘80. Ή μήπως όχι;
Χημεία υπάρχει;
Άλλοτε ναι και άλλοτε όχι, θα απαντούσε η δρ Έλεν Φίσερ, ειδικός στη βιολογική ανθρωπολογία. Η ίδια προτείνει να συνυπολογίσουμε μια ακόμη παράμετρο στην ερωτική χημεία: τις ορμόνες. Όπως υποστηρίζει η ανθρωπολόγος, στην εξέλιξη μιας σχέσης πρωταγωνιστούν τέσσερις ουσίες, τις οποίες κάποιοι παράγουμε σε μεγαλύτερες ποσότητες, ενώ άλλοι σε μικρότερες: η ντοπαμίνη (που συνδέεται με την αγάπη για την καινοτομία και την περιπέτεια), η σεροτονίνη (η οποία μας γεμίζει ευεξία, μας κάνει πιο κοινωνικούς και λιγότερο αγχώδεις), η τεστοστερόνη (που σχετίζεται με την ανταγωνιστικότητα, τη δυσκολία να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματά μας, αλλά και την αυτοπεποίθηση) και τα οιστρογόνα (τα οποία προσδίδουν γενναιοδωρία και συναισθηματική νοημοσύνη).
Τα ετερώνυμα έλκονται επομένως όταν, για παράδειγμα, συναντιέται ένας άντρας με υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης και μια γυναίκα με υψηλά επίπεδα οιστρογόνων, γιατί αυτός επωφελείται από τη δική της συναισθηματική ευαισθησία, ενώ εκείνη εκτιμά την αποφασιστικότητά του. Αν όμως γνωριστούν δύο άνθρωποι που ξεχειλίζουν από ντοπαμίνη, τότε έλκονται τα ομώνυμα.
Γιατί το κοινό πάθος τους για πειραματισμούς και νέες εμπειρίες δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια ένωση τόσο εκρηκτική όσο αυτή των Mr. & Mrs. Smith, των ηρώων που είχαν ενσαρκώσει η Αντζελίνα Τζολί και ο Μπραντ Πιτ στην ομώνυμη ταινία. Μάλιστα η δρ Φίσερ σχεδίασε ένα τεστ προσωπικότητας με βάση τη θεωρία της, που μπορείτε να βρείτε στο site γνωριμιών Chemistry.com, με το οποίο συνεργάζεται.
Γιατί κολλάμε με τους λάθος άντρες;
Να το αποδώσουμε στο... κακό κάρμα ή σε άλλους λόγους; Η ψυχολόγος Ευγενία Δουβαρά απαντά: «Στην αρχή μιας γνωριμίας δύο άνθρωποι βλέπουν ο ένας τον άλλο όχι όπως είναι, αλλά όπως θα ήθελαν να είναι». Σταδιακά όμως οι ψευδαισθήσεις υποχωρούν. «Κάπου εκεί μπορεί να νιώσουμε ότι δεν έχουμε κάνει τη σωστή επιλογή. Ίσως στις σχέσεις μας να αναπαράγουμε δυσλειτουργικά πρότυπα αλληλεπίδρασης, τα οποία απορρέουν από πρότερες αρνητικές εμπειρίες» σχολιάζει.
Το θετικό της υπόθεσης; Είναι στο χέρι μας να αξιοποιήσουμε τις λάθος γνωριμίες και σχέσεις ώστε να ανοίξουμε το δρόμο για τη σωστή. «Εφόσον επεξεργαστούμε προηγούμενες ερωτικές εμπειρίες, μπορεί να παρατηρήσουμε το βαθμό στον οποίο επαναλαμβάνουμε δυσλειτουργικά μοτίβα και έτσι να τα αλλάξουμε» καταλήγει η κ. Δουβαρά.
Τσεκάπ ρουτίνας για ζευγάρια
Η ερωτική έλξη είναι επομένως και θέμα βιολογίας. Δεδομένου όμως ότι η βιολογία βασίζεται σε μετρήσιμους δείκτες, μήπως είμαστε κοντά στην ημέρα που ένα τεστ συμβατότητας θα δείχνει το ταίριασμα ανάμεσα σε δύο ανθρώπους όπως ένα τσεκάπ ρουτίνας υπολογίζει το σάκχαρο στο αίμα; Ε, λοιπόν, ένα τέτοιο τεστ όχι μόνο υπάρχει ήδη, αλλά μπορούμε και να το αγοράσουμε διαδικτυακά για 200 δολάρια. Αναπτύχθηκε από την αμερικανική εταιρεία Instant Chemistry σε συνεργασία με το site γνωριμιών SingldOut και λανσαρίστηκε ως η «εξέλιξη των διαδικτυακών ραντεβού».
Η λογική του είναι: Αν έχουμε γνωρίσει κάποιον online, αλλά δεν τον έχουμε συναντήσει ακόμη, προτού αναλωθούμε σε ένα (ακόμη) άσκοπο ραντεβού, μπορούμε να αναθέσουμε στους ειδικούς να μας ενημερώσουν αν... υπάρχει χημεία μεταξύ μας. Διεξάγεται σε δείγματα σάλιου (δικό μας και δικό του) και βασίζεται σε δύο δείκτες. Ο πρώτος είναι η ποικιλία των γονιδίων HLA, τη σημασία των οποίων ανέδειξε το πείραμα με τα ιδρωμένα μπλουζάκια.
Ο δεύτερος μας οδηγεί ξανά στις ορμόνες: είναι ένα γονίδιο που επιδρά στον τρόπο επεξεργασίας της σεροτονίνης από τον εγκέφαλό μας.
Σύμφωνα με το δρα Ρον Γκονζάλες, διευθυντή της Instant Chemistry, όσοι διαθέτουν τη βραχεία εκδοχή του συγκεκριμένου γονιδίου είναι πιο επιρρεπείς σε αρνητικά συναισθήματα. Αν, λοιπόν, αυτή εντοπίζεται και στους δύο συντρόφους, είναι λιγότερο πιθανό εκείνοι να ευτυχήσουν μαζί.
Μήπως στο μέλλον η ερωτική έλξη και το ταίριασμα θα προσδιορίζονται από στατιστικά στοιχεία και ιατρικές τιμές; Φανταστείτε τότε να μπαίνουμε σε ένα εργαστήριο με τον καινούριο σύντροφό μας και μέσα σε λίγα λεπτά να γνωρίζουμε αν πρέπει να χωρίσουμε τους δρόμους μας ή να ανταλλάξουμε όρκους αιώνιας πίστης.
Τέρμα τότε οι παρελάσεις αποτυχημένων ραντεβού που μας κάνουν να νιώθουμε ακόμη πιο μόνες, οι αδιέξοδοι καβγάδες και η πικρή συνειδητοποίηση, μετά από πολλά χρόνια σχέσης, ότι δεν μπορούμε να συνυπάρξουμε με έναν άνθρωπο.
Τέλος όμως και στη γλυκιά αγωνία κάθε νέας γνωριμίας, στα τραγούδια και τα ποιήματα που εξυμνούν το μυστήριο του έρωτα. Ενώ όμως το SingldOut υποστηρίζει πως τα γενετικά τεστ μπορούν να προβλέψουν σε ποσοστό 40% την ερωτική χημεία ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, ο Μάικ Ντόχερτι της Αμερικανικής Εταιρείας Ανθρώπινης Γενετικής απαντά ότι τα μέχρι τώρα στοιχεία δεν αρκούν για να στηρίξουν ένα τέτοιο συμπέρασμα.
Είναι τρομακτικό αλλά και ανακουφιστικό μαζί το ότι για την ώρα ο μόνος νόμος που μπορούμε να διατυπώσουμε για την έλξη είναι εκείνος της αβεβαιότητας.
0 σχόλια: