Αν αντί να απελπιζόμαστε με όσα μας συμβαίνουν ή αλλάζουν στη ζωή μας αρχίσουμε να προσπαθούμε να προσαρμοζόμαστε, θα παρατηρήσουμε ότι όλα θα μας φαίνονται πιο εύκολα και πιο ευχάριστα.
Προσαρμοστικότητα (resilience, όπως λέγεται στα αγγλικά). Ίσως σε κάποιους ακούγεται περίεργο, γιατί συχνά στο μυαλό μας η προσαρμοστικότητα έχει αρνητική έννοια˙ μας θυμίζει τον χαμαιλεοντισμό και την προσαρμογή αφού πρώτα έχουμε ισοπεδώσει την ταυτότητά μας. Αν προσέξουμε όμως λίγο περισσότερο, θα δούμε ότι η προσαρμοστικότητα δεν έχει καθόλου αυτό το νόημα. Στην πραγματικότητα έχει να κάνει με το να είμαστε ευέλικτοι, να πάρουμε τον χρόνο μας και αφού αντιληφθούμε όλες τις πλευρές μίας κατάστασης, να μπορέσουμε να προσαρμοστούμε και να διαχειριστούμε καλύτερα και όσο πιο θετικά για εμάς τα όσα συμβαίνουν.
Περί τίνος πρόκειται
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η προσαρμοστικότητα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά εκείνα που διαχωρίζουν τον άνθρωπο από τα ζώα. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι απαραίτητο να χρησιμοποιεί κανείς τη λογική και να έχει παράλληλα υψηλή νοημοσύνη ώστε να μπορεί να προσαρμόζεται. Το να είσαι ικανός όμως να προσαρμόζεσαι σε καμία περίπτωση δεν υπονοεί ότι θα πρέπει να αφομοιώνεσαι, να αλλοτριώνεσαι και να απορροφάσαι από τις καταστάσεις. Αντίθετα, σημαίνει να καταφέρνεις να εντάσσεσαι ομαλά στη νέα πραγματικότητα, διατηρώντας την οντότητα και την ταυτότητά σου. Ο στόχος, δηλαδή, είναι να μπορούμε να προσαρμοζόμαστε στις καινούργιες συνθήκες επιβιώνοντας συναισθηματικά και πρακτικά και διατηρώντας την προσωπικότητά μας. Μια τέτοια κατάσταση στην οποία θα ήταν πιθανό να κληθούμε να προσαρμοστούμε θα μπορούσε να είναι, για παράδειγμα, η οικονομική κρίση ή το ότι μεγαλώνουμε και στα 50 μας δεν μπορούμε να είμαστε όπως στα 30 μας ή το ότι αναγκαστήκαμε να αλλάξουμε δουλειά.
Τι θα κερδίσουμε
Κατ’ αρχάς, όντας προσαρμοστικοί διαθέτουμε ένα χαρακτηριστικό με τη βοήθεια του οποίου διαχειριζόμαστε καλύτερα τα προβλήματά μας, καταφέρνουμε να διατηρούμε την ισορροπία μας όταν όλα φαίνονται να καταρρέουν, αγγίζουμε την ευτυχία, επιβιώνουμε στα δύσκολα, μαθαίνουμε να ζούμε με τις απώλειες, αγκαλιάζουμε την αλλαγή. Επίσης, σύμφωνα με έρευνες, οι προσαρμοστικοί άνθρωποι, όταν αντιμετωπίζουν μία ασθένεια, έχουν καλύτερα αποτελέσματα τόσο όσον αφορά στην εξέλιξη της νόσου όσο και στο πώς διαχειρίζονται την ασθένεια, τη θεραπεία, τις παρενέργειες κ.λπ.
Πώς θα μάθουμε να προσαρμοζόμαστε
Η προσαρμοστικότητα είναι συχνά ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας με το οποίο κάποιος έχει γεννηθεί, όμως είναι πιθανό και να το έχει καλλιεργήσει, είτε επειδή το έβλεπε πολύ στον περίγυρό του είτε επειδή έκανε μεγάλη και συνειδητή προσπάθεια για να το αποκτήσει. Αν δεν το διαθέτουμε από τη φύση μας, είναι σκόπιμο να παρατηρήσουμε τα χαρακτηριστικά των προσαρμοστικών ανθρώπων και να τα υιοθετήσουμε. Τι κάνουν; Κατ’ αρχάς δίνουν χρόνο στα προβλήματα και τα διαχειρίζονται όταν είναι πιο έτοιμοι. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αδιάφοροι ή εγωκεντρικοί. Αντίθετα, δείχνουν ενδιαφέρον, αλλά βάζουν πρώτα την ανάγκη για επιβίωση, σωματική ή ψυχολογική. Επίσης, η αισιοδοξία και η ελπίδα παίζουν μεγάλο ρόλο στη ζωή τους. Παράλληλα, οι προσαρμοστικοί άνθρωποι έχουν αυτοπεποίθηση και νιώθουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.
Οι συνήθειες των προσαρμοστικών ανθρώπων
* Δημιουργούν σχέσεις
Οι άνθρωποι που τα καταφέρνουν να επιβιώσουν έχουν γύρω τους ένα υποστηρικτικό δίκτυο. Για κάποιους πρόκειται για την κοντινή τους οικογένεια, για άλλους είναι μία πολύ καλά επιλεγμένη ομάδα φίλων, συναδέλφων, ανθρώπων που λειτουργούν ως μέντορες, οι οποίοι ενδιαφέρονται και θέλουν να βοηθήσουν. Έτσι, οι ενήλικοι προσαρμοστικοί άνθρωποι ψάχνουν άτομα που μπορούν να τους προσφέρουν συναισθηματική, επαγγελματική και άλλη υποστήριξη όταν τα πράγματα δυσκολέψουν.
* Ξεπερνούν τα τραύματα του παρελθόντος
Μετά τη δυστυχία κάποιοι άνθρωποι παραμένουν «τραυματισμένοι» και κάποιοι άλλοι έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόζονται και τελικά να ζουν και καλύτερα. Σίγουρα, βέβαια, μπορούμε να μάθουμε να ζούμε καλύτερα χωρίς να πονέσουμε, αλλά η δυστυχία μερικές φορές μας το «διδάσκει». Το αν θα πάρουμε αυτό το μάθημα ή όχι έχει να κάνει τόσο με την προσωπικότητα όσο και με το οικογενειακό και κοινωνικό μας περιβάλλον, που θα μας ωθήσουν προς το να καταφέρουμε να προσαρμοστούμε ή όχι.
* Αποδέχονται τις αποτυχίες
Στις μέρες μας αυτό το χαρακτηριστικό γίνεται ακόμα πιο σημαντικό, καθώς όσο η κρίση βαθαίνει όλο και περισσότεροι άνθρωποι που θεωρούνταν επιτυχημένοι ή που είχαν όλα τα φόντα για να επιτύχουν αδυνατούν να βρουν μία καλή θέση, χάνουν τη δουλειά τους, βλέπουν την καριέρα τους να καταποντίζεται, καταστρέφονται οικονομικά… Συχνά δεν ξέρουν και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτό που τους συμβαίνει. Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί επιμένουν ότι πρέπει να δίνουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να αποτύχει κάποιες φορές, καθώς η αποτυχία είναι και αυτή μέρος της ζωής μας και πρέπει να την αποδεχόμαστε. Το πιο σημαντικό είναι να διατηρούμε μία αισιόδοξη ματιά απέναντί της, σκεπτόμενοι ότι μπορεί να είναι άσχημα τα πράγματα τώρα, αλλά στο μέλλον θα γίνουν καλύτερα. Ειδικά αν καταφέρουμε να πετύχουμε μετά από μία αποτυχία, αυτό θα μας δώσει τη δυνατότητα στο μέλλον να είμαστε πιο αισιόδοξοι.
* Έχουν πολλές ταυτότητες
Αν επιβεβαιωνόμαστε ή παίρνουμε ευχαρίστηση μέσω της δουλειάς μας και μετά τη χάσουμε, θα απογοητευτούμε οικτρά. Αν θεωρούμε τον ρόλο μας σημαντικό ως γονέων και τα παιδιά μας μεγαλώσουν και δεν μας έχουν πια τόση ανάγκη, θα πέσουμε σε κατάθλιψη. Αν φροντίζουμε τους γηραιούς γονείς μας και πεθάνουν, δεν θα βρίσκουμε πια νόημα στη ζωή μας. Οι προσαρμοστικοί άνθρωποι δεν περιορίζονται σε έναν μόνο ρόλο για να αντλούν νόημα και ευχαρίστηση από τη ζωή τους. Επιλέγουν περισσότερους από έναν τομείς όπου μπορούν να δείχνουν την αξία τους, να ευχαριστιούνται και να νιώθουν ότι προσφέρουν.
* Συγχωρούν
Είτε πρόκειται για τον ίδιο μας τον εαυτό είτε για μια αδικία ή τραυματισμό, το να μπορεί κανείς να αφήσει τις στενοχώριες και τα προβλήματα του παρελθόντος πίσω του είναι πολύ σημαντικό˙ λειτουργεί απελευθερωτικά και είναι βασικό χαρακτηριστικό των προσαρμοστικών ανθρώπων. Όταν πιάνουμε, λοιπόν, τον εαυτό μας να παραπονιέται, να θλίβεται και να σκέφτεται συνέχεια τα δυσάρεστα, θα πρέπει να αλλάζουμε τις σκέψεις μας και να θυμόμαστε όλα αυτά για τα οποία θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες. Αν δεν είμαστε από τη φύση μας άνθρωποι που συγχωρούμε, πρέπει να μάθουμε να το κάνουμε.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.
0 σχόλια: