Στο εναλλακτικό μικροσκόπιο: Το γκότζι μπέρι

Καρπός περιζήτητος για τις ευεργετικές του ιδιότητες στον ανθρώπινο οργανισμό, που παραδοσιακά έχει συσχετιστεί με την ευεξία και τη μακροζωία. Γι’ αυτό, άλλωστε, αναφέρεται και ως «μούρο της ευτυχίας».

Το γκότζι μπέρι (Lycium chinense) έχει καταγωγή από την Ασία. Ανακαλύφθηκε στις κορυφές των Ιμαλαΐων και του Θιβέτ από τους Κινέζους και αναφέρεται στις λαϊκές παραδόσεις από το 2.800 π.Χ. Στην κινεζική ιατρική χρησιμοποιείται για την τόνωση της λειτουργίας του ήπατος και των νεφρών. Πλέον είναι γνωστό σε όλον τον κόσμο, ενώ έχει αρχίσει να καλλιεργείται και στην Ελλάδα από επαγγελματίες αγρότες.

Η ταυτότητά του
Ανήκει στην οικογένεια των σολανωδών, όπου κατατάσσονται οι πατάτες και οι ντομάτες. Οι πορτοκαλοκόκκινοι καρποί του μοιάζουν με μούρα και έχουν γλυκιά, ελαφρώς όξινη γεύση, σαν να πρόκειται για συνδυασμό κερασιών και φραμπουάζ. Η ωρίμασή τους, η οποία εξαρτάται από το κλίμα, ξεκινά τον Αύγουστο και ολοκληρώνεται τον Οκτώβριο. Επειδή οι καρποί του είναι μαλακοί και οξειδώνονται εύκολα, δεν αγγίζονται με τα χέρια, αλλά συλλέγονται με ειδικό είδος υφάσματος μέσα σε ψάθες και μετά αποξηραίνονται.

Βόµβα θρεπτικών συστατικών
Είναι το πρώτο σε περιεκτικότητα αντιοξειδωτικών ουσιών άγριο φρούτο. Οι 25.100 αντιοξειδωτικές μονάδες που περιέχει το κατατάσσουν πρώτο και με διαφορά στη σχετική λίστα, αρκεί να αναφέρουμε ότι το επόμενο είναι το βατόμουρο με 2.400 αντιοξειδωτικές μονάδες. Αποτελεί μία από τις πλουσιότερες πηγές βιταμινών και θρεπτικών ουσιών, γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται ως «υπερτροφή». Περιέχει υψηλά ποσοστά βιταμινών του συμπλέγματος Β (Β1, Β2, Β6), όμως το πιο εντυπωσιακό είναι ότι περιέχει περισσότερο β-καροτένιο από τα καρότα, περισσότερη βιταμίνη C από τα πορτοκάλια, περισσότερο σίδηρο από το σπανάκι, καθώς και βιταμίνη Ε, που σπάνια υπάρχει σε φρούτα. Επίσης, έχει πάνω από 18 διαφορετικά είδη αμινοξέων, πολλούς υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λιπαρά, διατροφικές ίνες, ενώ εκτός από σίδηρο περιέχει μέταλλα όπως ο ψευδάργυρος, το ασβέστιο και ο φώσφορος. Τα 100 γρ. μεταποιημένου καρπού αποδίδουν περίπου 370 θερμίδες.

Τι λένε οι έρευνες
Μελέτες έχουν δείξει πως εκχυλίσματα και συστατικά του γκότζι μπέρι παρουσιάζουν ενδιαφέρουσες φαρμακολογικές ιδιότητες, υποδεικνύοντας ότι ενδεχομένως να είναι ένα ευεργετικό τρόφιμο για την πρόληψη και θεραπεία χρόνιων ασθενειών. Η κλινική αποτελεσματικότητά του, ωστόσο, δεν έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες και κυρίως καλά σχεδιασμένες κλινικές δοκιμές με τα κατάλληλα φυτοχημικά εκχυλίσματα του καρπού, ώστε να αξιολογηθούν οι δυνατότητές του και να γίνει αποδεκτό επιστημονικά ως «ιατρικό» φυτό. Επιπλέον, κάποιες από τις ευεργετικές δράσεις του ήταν εμφανείς μόνο σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις συστατικών του καρπού, δηλαδή σε ποσότητες που δύσκολα μπορούν να ληφθούν με τη συμβατική κατανάλωσή του.

Πώς µας ωφελεί
Θεωρείται ότι βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και προστατεύει από καρδιακές παθήσεις, λόγω των υποχοληστερολαιμικών του ιδιοτήτων. Μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να βοηθήσει και στην αντιμετώπιση ασθενειών όπως η αθηροσκλήρωση και ο διαβήτης.
Πιστεύεται ότι ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και αποτοξινώνει τον οργανισμό, καθώς και ότι έχει τονωτική και προστατευτική δράση για το συκώτι και
τους νεφρούς.
Συμβάλλει στη διατήρηση της καλής όρασης και στη βελτίωσή της. Τα θρεπτικά συστατικά λουτεΐνη και ζεαξανθίνη που περιέχει δρουν προστατευτικά έναντι της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και του καταρράκτη.
Του αποδίδονται αντικαρκινικές ιδιότητες χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε πολυσακχαρίτες και αντιοξειδωτικές ουσίες. Οι πολυσακχαρίτες φαίνεται πως παρεμποδίζουν τις γονιδιακές μεταλλάξεις, οι οποίες ευθύνονται για την ανάπτυξη καρκινικών όγκων, ενώ ο συνδυασμός τους με τις αντιοξειδωτικές ουσίες πιστεύεται ότι αποτρέπει τη δημιουργία ελεύθερων ριζών.
Οι φυτικές ίνες του θεωρείται ότι βελτιώνουν τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος και μπορούν να θεραπεύσουν γαστρεντερικές παθήσεις (π.χ. έλκος του στομάχου, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, δυσκοιλιότητα).
Φαίνεται πως είναι ιδιαίτερα ευεργετικό για τους ηλικιωμένους. Στη διάρκεια σχετικής έρευνας, παρατηρήθηκε βελτίωση της ψυχικής υγείας και των νοητικών λειτουργιών των συμμετεχόντων, καθώς και της σεξουαλικής δραστηριότητας και της ποιότητας του ύπνου τους. Γενικότερα, πιστεύεται πως ενισχύει τη λίμπιντο, βελτιώνει τη διάθεση, καταπολεμά την αϋπνία και προσφέρει ενέργεια, ενώ θεωρείται ισχυρό αντιγηραντικό και ελιξήριο μακροζωίας.
Στην αγορά
Το βρίσκουμε σε καταστήματα βιολογικών ειδών και σουπερμάρκετ σε αποξηραμένη μορφή και σε φαρμακεία σε κάψουλες ή συμπυκνωμένους χυμούς.

Στην κουζίνα
Οι βλαστοί και τα φύλλα καταναλώνονται ως λαχανικά σε φαγητά και σαλάτες, ενώ οι καρποί του τρώγονται ωμοί ή αποξηραμένοι μαζί με δημητριακά, μούσλι, ξηρούς καρπούς ή άλλα φρούτα. Τα φύλλα και ο φλοιός του δέντρου χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αφεψημάτων.

Προσοχή
Δεν έχουν αναφερθεί τοξικές επιδράσεις εξαιτίας υπερβολικής κατανάλωσης του φρούτου.
Οι ερευνητές εξετάζουν το ενδεχόμενο αλληλεπίδρασής του με φάρμακα. Μέχρι τώρα υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι η κατανάλωσή του μπορεί να διαταράξει την αποτελεσματικότητα της αντιπηκτικής αγωγής με το φάρμακο γουαρφαρίνη.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ δρ. ΛΑΜΠΡΟ Β. ΜΕΛΙΣΤΑ, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο, διδάκτορα Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, MSc στην Κλινική Διαιτολογία.