Αποτρόπαιη βία στη Νέα Γη

Ο βασανισμός της Μαρκησίας του Μπρενβιλιέ, μιας διαβόητης εγκληματία του 17ου αιώνα. Η «Αυτοκράτειρα» είναι γεμάτη με παρόμοιες σκηνές ωμής βίας

Μεσαιωνικές συνωμοσίες, ωμότητες, βασανιστήρια και σαδομαζοχιστικές τελετές σε έναν ζοφερό κόσμο του μέλλοντος

Το εξώφυλλο, κόκκινο μεταλλιζέ, σαν χριστουγεννιάτικο στολίδι. Ο τίτλος ανακαλεί συνειρμικά ευσεβείς αλλά και ακόλαστες βυζαντινές αυτοκράτειρες. Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: «Ενας πλανήτης που δεν έχει καμία σχέση με τον δικό μας και κατοικείται από ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση μ' εμάς». Επιστημονική φαντασία; Ακριβώς από κάτω υπάρχει η προειδοποίηση: «Προσοχή: Το κείμενο περιέχει περιγραφές ερωτικών και βίαιων επεισοδίων που θα μπορούσαν να θίξουν την ευαισθησία ορισμένων αναγνωστών».Ερωτογράφημα;

Το μυθιστόρημα που βρίσκεται ανάμεσα στα εξώφυλλα της Αυτοκράτειρας (εκδόσεις Νεφέλη, 2012) του Δούκα Καπάνταη έχει λίγο από όλα αυτά: μεσαιωνικές συνωμοσίες, σκευωρίες και ίντριγκες, ωμότητα και αναχρονιστικά βασανιστήρια, σαδομαζοχιστικές τελετουργίες κυριαρχίας και υποταγής, ακραία επεισόδια σεξουαλικής βίας και μαζί χαρακτήρες που ζουν αιώνες ολόκληρους και μαγικούς κρυστάλλους που διαβάζουν τη σκέψη και δείχνουν όσα συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες.

Ο Βαρθολομαίος ο 15ος, ο Αυτοκράτορας της Νέας Γης, ένας ηγέτης καλός, αγαθός και συνετός, ανατρέπεται από τον βδελυρό εξάδελφό του. Ο μυστικοσύμβουλός του, ο άνθρωπος που ήταν επιφορτισμένος με την ασφάλεια της Αυτοκρατορίας, συλλαμβάνεται. Κλεισμένος σε ένα μπουντρούμι, περιμένοντας την εκτέλεσή του, προσπαθεί να κατανοήσει γιατί δεν αντιλήφθηκε το πραξικόπημα και να εξηγήσει γιατί δεν κατάφερε να το αποτρέψει. Ολα ξεκίνησαν από τη στιγμή που η Αυτοκράτειρα ζήτησε να συζητήσουμε ένα «θεματάκι», κύριοι, αρχίζει την απολογία του ο μυστικοσύμβουλος απευθυνόμενος στους δυνάμει δικαστές του.

Οσα αποκαλύπτει στη συνέχεια είναι αποτρόπαια. Η παρακμιακή κοινωνία της Νέας Γης ζει σε ένα σύμπαν βορβορώδες και ζοφερό που κατοικείται από τα πιο απεχθή πλάσματα. Βιαστές και αιμομείκτες, παιδεραστές και σαδιστές, σφαγιαστές και κανίβαλοι επιδίδονται με αυτιστική εμμονή σε στυγνές τελετουργίες ταπείνωσης και εξευτελισμού επικεντρωμένες σε γενετήσιες λειτουργίες. Ο μυστικοσύμβουλος αφηγείται σειρά περιστατικών ωμής βίας και νοσηρότητας, με κορυφαίο το επεισόδιο του Σφραγίσματος, κατά το οποίο μια παντρεμένη γυναίκα που έχει επιδοθεί σε λεσβιακές απολαύσεις βιάζεται από τον πρωτότοκο γιο της σε μια δημόσια τελετή τιμωρίας και διαπόμπευσης. Λαός και μαθητές έχουν προσέλθει στην αρένα του βασανισμού, ο οποίος μεταδίδεται ζωντανά από την τηλεόραση. Ο όχλος παροτρύνει τον αιμομείκτη βιαστή με επιφωνήματα και οι θεατές απολαμβάνουν το θέαμα. Η ριάλιτι τηλεόραση στο δυστοπικό μέλλον της Νέας Γης;

Σαδισμός χωρίς σεξουαλικότητα

Το επεισόδιο αναπαρίσταται με κάθε λεπτομέρεια και, μαζί με άλλα παρόμοια που αφθονούν στην Αυτοκράτειρα, μπορεί να δημιουργήσει την εντύπωση ότι διαβάζουμε μια ελληνική αρσενική εκδοχή της σαδομαζοχιστικής πορνογραφίας που αποτελεί την τελευταία μόδα του μαζικού μυθιστορήματος - το οποίο μετά τους λυκανθρώπους και τους βρικόλακες ξέθαψε και αναβιώνει ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο του γκόθικ μυθιστορήματος του 18ου αιώνα: τον διαστροφικό, ακραίο και βίαιο ερωτισμό.

Στην Αυτοκράτειρα όμως δεν υπάρχει σεξουαλικότητα, δεν υπάρχει επιθυμία, δεν υπάρχει καν σώμα. Το σώμα της επιθυμίας και της απόλαυσης γίνεται τόπος άσκησης εξουσίας. Ακρωτηριάζεται σε ανθρώπινα όργανα και λειτουργεί ως θέατρο της βαναυσότητας και της φαυλότητας. Δεν υπάρχει απόλαυση αλλά καταναγκαστική ηδονή που επιβάλλεται αρρωστημένα και εμμονικά. Χρειάζεται να δείξει αυστηρή λογική και πνευματική εγρήγορση ο αναγνώστης καθώς καταδύεται στον κόσμο του Κακού της Αυτοκράτειρας, έναν κόσμο χωρίς συνείδηση, χωρίς συναίσθημα, χωρίς αρετή, χωρίς ηθική, «εποικισμένο από περίεργα ρομπότ». Διαφορετικά οι θανατηφόρες αναθυμιάσεις των σελίδων της λιώνουν, όπως θα έλεγε ο Λοτρεαμόν, την ψυχή του αναγνώστη σαν το νερό τη ζάχαρη.

Η σειρήνα που μας παρασύρει σε αυτό το επικίνδυνο σύμπαν, όπου «η αρετή υποδύεται τη φαυλότητα και η φαυλότητα μαϊμουδίζει την αρετή», είναι ο μυστικοσύμβουλος αφηγητής. Από τις πρώτες γραμμές καταφέρνει με την απολογία του, μια παρωδία δικανικού λόγου, να κερδίσει την προσοχή του αναγνώστη.

Η γλώσσα του, φωτεινή, σε απόλυτη αντιδιαστολή με το σκοτεινό περιεχόμενό της, είναι παιγνιώδης, ειρωνική, φρέσκια, ευέλικτη. Φιλόξενη στο λόγιο αλλά και στο λαϊκό, είναι ανοιχτή στην αργκό και στο χυδαίο, χωρίς να γίνεται αποκρουστική.

Μολονότι τα επεισόδια ακολασίας και αναλγησίας καταλήγουν κουραστικά, θαυμάζουμε την ικανότητά του στην απόδοση του παραμικρού στην περιγραφή. Εναλλάσσει τις βάρβαρες ιστορίες του με προσωπικές αναμνήσεις όπου επιβιώνει ακόμη μια τρυφερότητα και διακόπτει συχνά την αφήγηση με στοχαστικές παρεκβάσεις πότε για την πορνογραφία και τον Εμπειρίκο και πότε για το ζήτημα της αρετής και της κακίας ή της λογικής και της παραφροσύνης ή του χρηστού ηγεμόνα.

Αλλοτε βρίσκει αφορμή έναν στίχο του Σαίξπηρ, άλλοτε μια φράση του Αριστοτέλη. Εντονη θεατρικότητα χαρακτηρίζει τη μονολογική αφήγησή του, η οποία εμπεριέχει μέσα της πολλές άλλες φωνές. Εξομολογητικός, γοργός και ενθουσιώδης, ο λόγος του, θέλοντας και μη, παραπέμπει με τη σκηνοθεσία και την εκφορά του στον έξοχο λόγο του αφηγητή στο Κιβώτιο του Αρη Αλεξάνδρου: εξπρεσιονιστικός, έντονα αυτοαναφορικός, διαρκώς αυτοϋπονομευτικός. Ο μυστικοσύμβουλος επαναλαμβάνεται, αυτοαναιρείται, αποκαλύπτει τους μηχανισμούς της αφήγησής του κάνοντας επίδειξη της ευφυΐας του αλλά ταυτόχρονα μαρτυρεί τη σύγχυσή του. Είναι, με λίγα λόγια, ένας αφηγητής αναξιόπιστος αλλά χαριτωμένος.

Αφηγητής ασκημένος στην ποίηση
Η γλώσσα του κειμένου είναι ακριβώς το πλεονέκτημα της Αυτοκράτειρας, η οποία αποτελεί το δεύτερο βιβλίο και την πρώτη πεζογραφική απόπειρα του 42χρονου Δούκα Καπάνταη, ο οποίος πρωτοεμφανίστηκε με την ποιητική συλλογή Αγοράκια - κοριτσάκια(εκδ. Νεφέλη, 2004). Iσως στην άσκηση του συγγραφέα στην ποίηση να οφείλεται και ο εσωτερικός ρυθμός και η ζωηρή μουσικότητα του κειμένου. Εκείνο που λείπει από το μυθιστόρημα είναι ένα αφηγηματικό σχέδιο που να συνδέει και να δίνει νόημα στα επεισόδια της αφήγησης.

Ο μυστικοσύμβουλος-αφηγητής, που έχει επίγνωση ότι κατασκευάζει μια ιστορία, το αντιλαμβάνεται στις τελευταίες σελίδες και προσπαθεί κάπως να το θεραπεύσει, αλλά δεν γίνεται πειστικός - πολλά συστατικά στοιχεία της ιστορίας του μένουν μετέωρα. Ισως η λειτουργία τους να γίνει κατανοητή στον επόμενο τόμο της σχεδιαζόμενης τριλογίας τουΧρονικού της Νέας Γης. Και τότε θα φανεί αν η αφήγηση της Αυτοκράτειρας δικαιώνεται.

Πηγη