Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο αθεράπευτος ροκάς

«Στο πρόσωπό του ανακάλυψα το νέο Μπιθικώτση της Ελλάδας.» Αυτή ακριβώς ήταν η τοποθέτηση του Μίκη Θεοδωράκη μέτα την πρώτη του συνάντηση το 1973 στο Παρίσι με το Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Είναι το επι πολλά συναπτά έτη είδωλο της νεολαίας που γεμίζει τα στάδια ακόμα και σήμερα, ερχόμενος αντιμέτωπος με παραληρηματικές αντιδράσεις, συχνά ακραίου τύπου, ενός εκστασιαζόμενου κοινού που τον ακουλουθεί πιστά. Ένας αιώνιος έφηβος που ξέρει πολύ καλά από πού έρχεται και δρασκελίζει με γοργά αλλά σταθερά βήματα το μέλλον.

Απόλυτα δοσμένος στη μουσική εδώ και 35 περίπου χρόνια επιθυμεί διακαώς να αδράξει κάθε στιγμή από τη μέθεξη της ζωντανής επαφής με τον κόσμο σε μια δυνατή εκπωμάτωση με τελικό προορισμό το πέταγμα στον ουρανό.

Σαράντα χρόνια έφηβος, κοντα μισό αιώνα
Ο Παπακωνσταντίνου γεννήθηκε στις 21 Ιουνίου 1950 στη Βάστα Αρκαδίας. Ως τα 7 του χρόνια ηχούσαν στ’ αυτιά του τα γλυκά νανουρίσματα της μάνας του και τα δημοτικά τραγούδια από τα πανηγύρια. Καταγράφονται μέσα του και μαζί με τα ρεμπέτικα των Βαμβακάρη, Τσιτσάνη και άλλων, ορίζουν την μουσική του αφετηρία. Είναι το παιδί με τη σφεντόνα στο χέρι που ξαγρυπνά με παιδικά όνειρα γεμάτα χρώματα και μουσικές. Κάπως έτσι γράφει και το τραγούδι «Σφεντόνα», κλείνοντας τις εικόνες της παιδικής του ψυχής μέσα σε 2-3 λεπτά. Η εφηβεία τον βρίσκει στην Αθήνα και έρχονται να προστεθούν στο προσωπικό μουσικό του χάρτη ξένες επιρροές όπως οι Animals και οι Rolling Stones.

Από την ηλικία των 12 ετών έχει τη δική του κιθάρα. Μεγαλώνει σε μια γειτονιά ανάμεσα στη Νέα Φιλαδέλφεια και τη Νέα Ιωνία και στα 16 του δίνει τη πρώτη του συναυλία στο Cine Ιωνία ως τραγουδιστής στο γκρουπ «Crosswords» που έχει φτιάξει με φίλους. Παρά τις αυστηρές συνθήκες της δικτατορίας, αρχίζουν να τραγουδούν σε club, πάντα σε εγρήγορση να κρυφτούν στις τουαλέτες σε ενδεχόμενη έφοδο της αστυνομίας. Δεν πληρώνονται, παρά μονάχα για να νοικιάσουν τα δανεικά όργανα με τα οποία παίζουν. Το πρώτο βραβείο σε κάποιο διαγωνισμό θα φέρει και τα πολυπόθητα όργανα στην ιδιοκτησία τους πια. Ξεκινά να τραγουδά σε μπουάτ της Πλάκας παλεύοντας ενάντια στη λογοκρισία της χούντας και την απαγόρευση των θεοδωρακικών ασμάτων ως ξεσηκωτικών και επικίνδυνων παραστατών της επανάστασης που κόχλαζε μέσα στην ανήλιαγη φυλακή των πολιτών. Μετά το πέρας της στρατιωτικής του θητείας και την αποτυχημένη προσπάθεια να λειτουργήσει δικό του μαγαζί, μην αντέχοντας την ασφυκτική πίεση της χούντας, φεύγει για Γερμανία.

Μια πορεία μέσα από μοιραίες συγκυρίες
Στο Μόναχο συνεχίζει έντονη αντιδικτατορική δράση. Λίγο αργότερα, πηγαίνει στο Παρίσι, όπου γνωρίζει το Θεοδωράκη. Με το τέλος της χούντας, επιστρέφει στην Αθήνα. Η γνωριμία με το Μάνο Λοϊζο και η συμμετοχή στο δίσκο «Τα τραγούδια του δρόμου», το 1974, έμελλε να καθορίσει το σύνολο της μετέπειτα διαδρομής του. Ανάμεσα σε σπουδαία τραγούδια που αντικατοπτρίζουν την τόσο νωπή παρελθούσα εποχή, όπως «Τσε», «1η Μαϊου», «Γ’ Παγκόσμιος» και άλλα ο Παπακωσταντίνου κατορθώνει να αποδώσει όλο το σφρίγος και το δυναμισμό αυτών των ρωμαλέων τραγουδιών.

Χαρακτηρίζεται από το Λευτέρη Παπαδόπουλο ως ιδεώδης τραγουδιστής γι’ αυτά τα τραγούδια. Η ερμηνεία του «Στρατιώτη» προορίζεται για το Μανώλη Ρασούλη, ο οποίος ακούγοντας τον Παπακωνσταντίνου παραχωρεί αυτοβούλως τη θέση του, χωρίς καν να τον γνωρίζει.
Απογειώνονται τα τραγούδια αυτά και κάπως έτσι αναπτύσσεται ισχυρό δέσιμο και αγάπη μεταξύ τους με μια στοργική φροντίδα και τρυφερότητα από μεριάς του Λοϊζου που απέχει παρασάγγας από μια τυπική συνεργασία. Σαν μια ασπίδα πατρικής προστασίας, ο Λοϊζος τον βοηθά. Ο ίδιος ο Παπακωνσταντίνου έχει πει: «Αν δεν ήμουν γιος του πατέρα μου, θα ήθελα να ήμουν γιος του Λοϊζου.». Μέχρι και σήμερα δεν διεκδίκησε ποτέ πνευματικά δικαιώματα των εν λόγω τραγουδιών, εκχωρώντας τα στη Μυρσίνη Λοϊζου.

Το 1976 η γνωριμία με το Θεοδωράκη αποδίδει καρπούς στη πρώτη τους κοινή δισκογραφική δουλειά στα τραγούδια «Της Εξορίας» ενώ ακολούθησε δυο χρόνια μετά μια σειρά από συναυλίες σε μια παγκόσμια περιοδεία. Το σεργιάνι στα μουσικά καφενεία των Εξαρχείων τον ρίχνει πάνω στο Νικόλα Άσιμο, ένα σημαντικό καλλιτέχνη του περιθωρίου που διαπερνά κάθετα τη συναισθηματική του υπόσταση. Είναι ο σκληρός αλλά και ο ρομαντικός αντιεξουσιαστής που επιμένει να ζει για την τέχνη εκτός οικονομικού συστήματος. Συμμετέχει σε κάποιους δίσκους του όπως «Ο Ξαναπές» και «Στο φαλιμέντο του κόσμου» και συμπεριλαμβάνει κι άλλα κομμάτια σε προσωπικές του δουλειές.
Διαθέτει στο ενεργητικό του 33 προσωπικές δισκογραφικές δουλειές και ακόμα περισσότερες συμμετοχές σε δίσκους.

Έχει συνεργαστεί με συνθέτες όπως οι Διονύσης Σαββόπουλος, Θάνος Μικρούτσικος, Αντώνης Βαρδής, Χριστόφορος Κροκίδης και πολλοί ακόμα. Έχει τραγούδησει μελοποιημένη ποίηση των Καρυωτάκη, Λειβαδά, Καββαδία και πολλών άλλων ενώ έχει φέρει στα χείλη των νέων ανθρώπων τα ακατέργαστα διαμάντια της άλλοτε λυρικής και άλλοτε πιο σκληρής αλλά πάντα αληθινής στιχουργικής των Τριπολίτη, Άλκη Αλκαίου, Οδυσσέα Ιωάννου, Βασίλη Γιαννόπουλου και τόσων ακόμα. Έχει συνευρεθεί μουσικά με καλλιτέχνες σπουδαίους όπως Νταλάρας, Αλεξίου, Τσανακλίδου, Μητροπάνος και πολλοί πολλοί ακόμα.

Αστείρευτoς καλλιτέχνης
Κλείνοντας τ’ αυτιά του στις ελκυστικές καταναλωτικές σειρήνες για το πρόσκαιρο και εύπεπτο σουξέ, ο Παπακωνσταντίνου ενδίδει μόνο στη μαγεία της αυθεντικής έκφρασης στο στίχο και τη μουσική, τολμώντας συχνά την ακραία θεματολογία ή την ακραία συνθηματολογία με στόχο το χλευασμό του κατεστημένου, όπως στο τραγούδι «Ευτυχώς». Είναι πολύ εκφραστικός με μια τραχυά φωνή γεμάτη θεατρικότητα που μπορεί να αποδώσει δυνατές ερμηνείες και ιδανικός για να «τινάξει» το κοινό με την ισχύ ηλεκτρικού ρεύματος πολλών βατ. Ικανός να μεταφέρει άλλοτε το περιπαιχτικό ύφος μιας ιστορίας όπως «Ο μαύρος γάτος» και άλλοτε το ζόρικο και σκοτεινό μονοπάτι του «Κουρσάρου».

Με την αδρεναλίνη στο κόκκινο θα φωνάξει «Χρόνια Πολλά» σαν μια επιβράβευση του ανθρώπινου πάθους και «Χαιρετίσματα» σαν ένα ειρωνικό χαμόγελο στην εξουσία, τραγούδια σε στίχους της Αφροδίτης Μάνου που ήταν παραγγελιά του ίδιου για έναν αγώνα με κέφι και ορμή. Ο ίδιος έχει πει πώς είχε την ανάγκη από ένα αντίδοτο για να αποτινάξει από πάνω του το βάρος κάποιων τραγουδιών που επηρεάζαν πολύ έντονα την ψυχοσύνθεσή του και έμπαινε βαθιά μέσα σ΄αυτά, προκειμένου να τα ερμηνεύσει με τον καλύτερο τρόπο. Σε ένα προκαθορισμένο ραντεβού με το κοινό αλλά σ’ έναν κυκεώνα από ακαθόριστους παράγοντες για την εξέλιξη μιας ζωντανής εμφάνισης, κρατάει το φυτίλι, πάντα έτοιμος για την πολυαναμενόμενη έκρηξη. Θα ομολογήσει πώς φοβάται γι’ αυτά που θα γίνουν χωρίς εκείνον και θα σκορπίσει παλμό στο πληθός όταν θα τραγουδάει «Δεν υπάρχω» και «Ένα καράβι παλιό σαπιοκάραβο».

Με όλες τις προδιαγραφές μιας ιδιαίτερης φωνής με έκταση, μπορεί να προκαλέσει ρίγος, όταν θα πει «Πάρε με, πάρε με μέσα σου να κρυφτώ..» και όταν θα ανεβάσει τη φωνή και θα ξεσπάσει τραγουδώντας «Γι’ αυτό κρύψου να μη σε ξαναδώ, στο λάθος δεν μπορώ ν’ αντισταθώ..». Με καλλιτεχνικό απωθημένο το Μάνο Χατζιδάκι ερμηνεύει μοναδικά το «Μίλησε μου» στην αφιερωματική συναυλία για το Γρηγόρη Μπιθικώτση, ενώ μας κάνει περήφανους και μας γεμίζει δέος στην ερμηνεία του «Ένα το χελιδόνι» του Θεοδωράκη και του Οδυσσέα Ελύτη.
Ένας μουσικός δυναμίτης

Ο Παπακωνσταντίνου σαν ένα μεγάλο παιδί που δεν σταματά ποτέ να παίζει μετράει στο ενεργητικό και κάποιες λίγες αλλά σημαντικές ιδιόκτητες συνθετικές και στιχουργικές στιγμές. Σε δυνατά κομμάτια όπως η «Βικτώρια», «Από μένα το Βασίλη», «Σ’ αγαπώ, να προσέχεις» και άλλα έχει χρωματίσει τις νότες με όλη την ένταση, το πάθος και το δυναμισμό που κουβαλάει στη ζωή και στη σκηνή. Ανάλογη δυναμική κρύβουν και οι στίχοι του στο «Δε σε γουστάρω», «Διαδρομές», «Σαν ναυαγός» και άλλα.

Από το ξεκίνημά του διέθετε όλα τα φόντα για να είναι ένας καλλιτέχνης διεθνούς εμβέλειας και τεράστιας λάμψης, η επιλογή του όμως ήταν ο τόπος μας. Έτσι, μας γέμισε χαρά και τιμή που ανήκει εδώ, όταν το 2009 συνέπραξε επάνω στη σκηνή με το συγκρότημα “Scorpions” στη τεράστια συναυλία στο στάδιο Καραϊσκάκη σε μια βραδιά με τίτλο «A night to remember». Η βραδιά αυτή σημείωσε τέτοια επιτυχία που επαναλήφθηκε δυο ακόμα φορές στη Λάρισα και στο γήπεδο Αλκαζάρ. Δύο χρόνια αργότερα, συνεργάζεται με ένα ακόμα ιστορικό γκρουπ της ροκ σκηνής, τους “Deep Purple”.

Πληθωρική προσωπικότητα
Σε μια μεγάλη και γεμάτη διαδρομή κρατάει τον πήχυ ψηλά για να διασφαλίσει πρώτα την ποιότητα και μετά την εμπορικότητα. Τραγουδά συχνά τα βάσανα των ανθρώπων του περιθωρίου και καμιά φορά η συνολική αισθητική ίσως δεν είναι καθολικής αποδοχής, όμως η πρόθεσή του είναι αδιαμφισβήτητη. Ο Νταλάρας έχει πει για εκείνον: «Είναι από τους ανθρώπους που ξέρει πολύ καλά ότι το τραγούδι δεν είναι μόνο διασκέδαση. Κατορθώνει το υπερεκφραστικό, το σκληρά φωνακλάδικο αλλά μοναχικό κοινό των κερκίδων να συμμετέχει και να αντιλαμβάνεται την ποίηση τόσο σημαντικών στιχουργών.».

Εγκλωβισμένος πάντα στην προσωπική του αλήθεια ελπίζει, ζει και παλεύει κάθε μέρα. Είναι παντρεμένος εδώ και είκοσι περίπου χρόνια με την ηθοποιό Ελένη Ράντου, με την οποία έχουν αποκτήσει μαζί μια κόρη, τη Νικολέτα. Είναι ένας τρυφερός επαναστάτης που παλεύει στον κύκλο της ζωής να χτυπήσει το χέρι στο τραπέζι και να βάλει το δικό του λιθαράκι για να μη χάσει ούτε ένας από εμάς το δικαίωμα στο όνειρο. Ακούραστος δεν στέκεται ποτέ να δει το τέλος, γιατί επιμένει να είναι λίγο πριν την αρχή...