Θα ήθελες να είσαι κριτικός κινηματογράφου;

Όταν ο κόσμος μιλάει για κριτικούς κινηματογράφου, ο Παναγιώτης Τιμογιαννάκης είναι ένας από εκείνους που έρχεται κατευθείαν στο μυαλό. Ιδίως όταν η κουβέντα φτάνει στα Όσκαρ

. Σήμερα θεωρείται δεδομένο να συζητάμε για αυτά, αλλά όταν ο Τιμογιαννάκης έκανε εκείνο το πρώτο άνοιγμα πριν 3 δεκαετίες, σε μια εποχή χωρίς DVD και google, ήταν κάτι σαν πρωτοπόρος. “Όταν ξεκίνησα, οι εφημερίδες τότε δεν ασχολούνταν με τα Όσκαρ,” μου λέει.
Όχι τυχαία, βρέθηκε να ταξιδεύει στο Λος Άντζελες για την απονομή επί 21 συναπτά χρόνια, ως προσκεκλημένος της Ακαδημίας.
Ενόψει των φετινών Όσκαρ, μιλήσαμε μαζί για το πώς είναι να είσαι κριτικός κινηματογράφου. Να γνωρίζεις σταρ, να γράφεις για ταινίες, να κάνεις το πάθος σου επάγγελμα. Ποιος δε θα το ήθελε αυτό εξάλλου, σωστά;
"Κάθε άνθρωπος στη ζωή έχει τα ερεθίσματά του, εμένα το πρώτο ήταν πάντα το σινεμά. Όταν το γνώρισα, υποδουλώθηκα."
"Η τελετή ήταν κάτι υπέροχο, βλέπεις πώς είναι τα πράγματα που οδηγούν σε μια απονομή. Ήταν κάτι που το είχα κατακτήσει, αλλά συνειδητοποίησα πως πια δεν το απολάμβανα. Κάθε πράμα έχει τον κύκλο του και ήθελα λίγο να το απολαμβάνω με τη φόρμα μου, στο σπίτι μου."
"Πιτσιρικάς καθόμουν και μελετούσα την κάθε κατηγορία. Τότε δεν υπήρχαν DVD όπως σήμερα. Τα έψαχνα όλα σε αίθουσες, όπου τα έβρισκα, σε σινεμά, σε θερινά, στην ταινιοθήκη. Αυτά ήταν τα χαρτζιλίκια μου, δεν πήγαινα διακοπές. Δε με ενδιέφερε τίποτα άλλο!"
"Αυτός που ξέρει σινεμά, είναι αυτός που κάνει σινεμά. Να ξέρουμε τι λέμε."

"Το σινεμά μια βιομηχανία είναι. Δεν είναι ο καλλιτέχνης με το πινέλο του. Για να βγει μια ταινία χρειάζεται να δουλέψει κόσμος όπως σε ένα εργοστάσιο για να βγει ένα προϊόν. Δε μπορεί το σινεμά να κριθεί με τα κριτήρια των άλλων τεχνών, όπως και το θέατρο εξάλλου."
"Αυτό που μου λείπει είναι οι συζητήσεις με τους ανθρώπους του χώρου, είναι καταπληκτικό να παρατηρείς το πώς βλέπει τον κινηματογράφο ο καθένας μέσα από τη δική του τέχνη, από το δικό του επάγγελμα. Το πώς βλέπει και κρίνει τις ταινίες."
"Έχω εντυπωσιαστεί περισσότερο από τον Κόπολα όταν σου μιλάει για σινεμά. Σε μαγεύει. Συζητάει μαζί σου και πλάθει ιστορίες και ταινίες από μια κίνηση, από ένα αντικείμενο. Και μετά λες, “θέλω να τη δω αυτή την ταινία”."
"Στην Ελλάδα το ίδιο είναι ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Βολανάκης. Σου ανοίγουν πόρτες στο μυαλό σου, ακόμα κι αν μιλάς για άσχετο θέμα."
"Στα 17 αποφάσισα να γίνω κριτικός. Να γράφω για έργα, να βλέπω έργα. Αλλά τιμώντας αυτό που κάνω."
"Με ενδιέφερε να ψάχνω να βρω το καλό και το σωστό."

"Εκείνος που ξέρει να γράφει είναι ο λογοτέχνης, όχι ο κριτικός. Και ο κριτικός ξέρει να γράφει: Κριτικές. Γι’αυτό με ενδιαφέρει περισσότερο η γνώμη των Ακαδημιών, χωρίς να σημαίνει ότι των κριτικών την πετάω στα σκουπίδια. Αλλά των κριτικών είναι απλά μια γνώμη."
"Κριτικός με κριτικό διαφέρει. Υπάρχει αυτός που έγινε κριτικός γιατί δε βρήκε τι άλλο να κάνει, άλλος επειδή ήθελε να γίνει σκηνοθέτης και δεν του έκατσε, άλλος επειδή ήταν της μόδας ή δεν ξέρω εγώ τι."
"Στη δική μου περίπτωση έγινα κριτικός επειδή με το σινεμά έπαθα έρωτα από πιτσιρίκι. Ήθελα να ασχοληθώ με αυτό αλλά δεν ήξερα ως τι!"
"Φεύγαμε από το σχολείο και πηγαίναμε βόλτα, κι ενώ συμμετείχα στην κοπάνα, τους παρατούσα και πήγαινα σινεμά να δω κανά έργο παραπάνω. Το χαρτζιλίκι το είχα για εκεί."
"Μικρός δεν είχα ποτέ μου το μικρόβιο του σκηνοθέτη, αυτό που διαβάζεις για τον Σπίλμπεργκ ας πούμε, που είχε μια κάμερα στο χέρι. Εγώ ούτε φωτογραφική μηχανή. Εγώ ήμουν για να βλέπω."
"Σε κάτι που μου άρεσε πολύ και ήθελα να το υπερασπιστώ, προσπαθούσα να βρω λόγους κινηματογραφικούς, παρόλο που ακόμα δεν είχα την κατάρτιση. Να κρατήσω μια υποκειμενική στάση αντικειμενικότητας. Αυτό θεωρώ ότι απαιτείται όταν είσαι κριτικός."
"Θέλει μελέτη, θέλει κάβλα."

"Η μεγάλη ικανοποίηση είναι ότι κατάφερες το ψώνιο σου, ότι το παιχνιδάκι σου το παιδικό το έκανες επάγγελμα. Κι από εκεί που όλοι σε έβλεπαν με μισό μάτι ξαφνικά σε βλέπουνε με δύο μάτια τεντωμένα.
"Ακούς “μπράβο τα κατάφερε” ενώ πριν τα καταφέρει ήταν ένα βλαμμένο που “μόνο με το σινεμά ασχολείται και τι θα γίνει στη ζωή του”."
"Το να είσαι κριτικός θέλει ένα δώσιμο. Να μη μπορείς να ζήσεις χωρίς αυτό. Και μελέτη που να βγαίνει από μέσα σου, όχι από αγγαρεία. Αλλιώς δεν έχει νόημα τίποτα."
"Σήμερα το επάγγελμα φθείρει, τελειώνει όπως το ξέραμε. Θεωρώ ότι ανήκω στη γενιά που πρόλαβε το τελευταίο λεωφορείο."
"Χαίρομαι που γκρεμίζεται. Πάνω εκεί θα στηθεί κάτι καινούριο."
"Η κριτική εδώ και πολλά χρόνια ξέφυγε από το δρόμο της. Ο καθένας γράφει για την πάρτη του και υιοθετεί πράγματα χωρίς προσωπικό ψάξιμο, αναπαράγει κάτι έτοιμο."
"Όταν κάτι το κρίνεις με πολύ υποκειμενικούς όρους δεν είναι κριτική."

"Με το ίντερνετ κάθε άνθρωπος βρήκε βήμα να εκφράζεται, και είμαι πολύ υπέρ αυτής της κατάστασης. Ήταν η απάντηση του κοινού απέναντι σε αυτούς που έκαναν κατάχρηση εξουσίας μιλώντας χωρίς επιχειρήματα ή εμβάθυνση."
"Όταν άρχισαν τα τζάνκετ εγώ άρχισα να κάνω πίσω από το όλο σκηνικό."
"Στις εφημερίδες όταν ξεκίνησα ήταν άνθρωποι σαν τον Κυριακίδη, τη Μητροπούλου, τον Κύρου. Σε αυτούς ήμουν σούζα αλλά μου μάθαν δυο πράγματα."
"Κάθε διάσημο που γνώριζα, τον γνώριζα επαγγελματικά. Μη λέμε αηδίες ότι αρχίσαμε τα κολλητιλίκια."
"Ο Σπίλμπεργκ ήταν έξω καρδιά. Μια χαρά άνθρωποι είναι όλοι τους, γενικότερα."
"Ο Μελ Γκίμπσον έχει πάρα πολύ χιούμορ. Βέβαια δεν τον έχω συναντήσει τα τελευταία χρόνια που έχει τα μπλεξίματα και έχει χάσει το μπούσουλα. Μου είχε πει σε συνέντευξη ότι είχε κόψει το αλκοόλ για 30 χρόνια και τώρα έχει ξανακυλήσει."
"Δεν είναι όλοι τους ομιλητικοί, δεν είναι δουλειά τους εξάλλου. Ντε Νίρο και Πατσίνο ας πούμε, δε μπορείς να τους πάρεις κουβέντα."

"Σε άλλους περιμένεις ότι θα τους πεις κοπλιμέντο για το έργο τους και θα χαρούν, αλλά μπορεί και να αντιδράσουν εντελώς ουδέτερα και ψυχρά. Και ο ίδιος άνθρωπος σε μια άλλη σου κουβέντα παρακάτω να πιαστεί εκεί και να ενθουσιαστεί. Είναι λογικό. Όλοι αυτοί έχουν ακούσει τόσα πολλά."
"Στον κάθε έναν που έχω γνωρίσει, μέσα από το πώς φέρεται κάνω αντιπαραβολή με ό,τι έχει κάνει στην καριέρα του. Οπότε ο καθένας του, ουσιαστικά την εντύπωση μου την έχει ήδη κάνει."
"Υπάρχουν συγκυρίες που τις αξιοποίησα, άλλες πάλι όχι. Συν Αθηνά και χείρα κίνει."
"Είμαι τυχερός."

Πηγη