Η ψυχολογική επίδραση των χρωμάτων

Το καλοκαίρι που ο ήλιος λάμπει, τα χρώματα γύρω μας δείχνουν πιο ζωντανά: το μπλε ή το σμαραγδί της θάλασσας, το γαλάζιο του ουρανού, το άσπρο των σπιτιών, καθώς και τα πολύχρωμα ρούχα που φοράμε τέτοια εποχή. Γι’ αυτό και η επίδρασή που έχουν τα χρώματα στα συναισθήματα και στη συμπεριφορά μας είναι ακόμα πιο έντονη. Ποια είναι όμως αυτή η επίδραση;

Τα επιστημονικά ευρήματα σχετικά με το είδος και τον τρόπο που επηρεάζουν τα χρώματα την ψυχολογία μας δεν έχουν καταλήξει σε πολύ συγκεκριμένα συμπεράσματα –τουλάχιστον για το κάθε χρώμα χωριστά, γιατί οι αντιδράσεις μας σχετίζονται με ένα συνδυασμό παραγόντων βιολογικών, φυσιολογικών, ψυχολογικών, κοινωνικών και πολιτισμικών. Ωστόσο, σ’ αυτό που οι έρευνες συμφωνούν είναι ότι τα χρώματα που κυριαρχούν στο περιβάλλον μας επιδρούν με κάποιον τρόπο στα συναισθήματά μας και κατ’ επέκταση στη συμπεριφορά μας.

Η αντίληψη των χρωμάτων είναι μια υποκειμενική εμπειρία. Γι’ αυτό και δύο άτομα είναι δυνατόν να χρησιμοποιήσουν άλλες λέξεις για να περιγράψουν το ίδιο χρώμα. Ένα χρώμα μπορεί να τους επηρεάσει διαφορετικά στην ψυχολογία τους και να έχει για τον καθένα διαφορετικές συναισθηματικές προεκτάσεις, ανάλογα με τις προτιμήσεις, αλλά και το πολιτιστικό του υπόβαθρο.

Σε διαφορετικούς πολιτισμούς, τα χρώματα συχνά έχουν διαφορετικό συμβολικό νόημα. Για παράδειγμα, το λευκό είναι το χρώμα των γάμων στις δυτικές κοινωνίες, ενώ για τον κινέζικο πολιτισμό είναι το χρώμα των κηδειών, καθώς παραπέμπει στο χειμώνα που η φύση είναι νεκρή. Το κόκκινο συνδέεται με θυμό στην Αμερική, ενώ στην Κίνα με ευτυχία. Στη δυτική μόδα, το γαλάζιο είναι για τα αγοράκια και το ροζ για τα κοριτσάκια, ενώ σε άλλους πολιτισμούς δεν υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός.

Τα χρώματα χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: τα θερμά και τα ψυχρά. Η επίδραση της κάθε κατηγορίας στον άνθρωπο είναι σχετικά οικουμενική, αν και το κάθε χρώμα χωριστά μπορεί να προκαλέσει διαφορετικές συναισθηματικές αντιδράσεις. Τα θερμά χρώματα (κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο…) προκαλούν ζεστά, οικεία και ευχάριστα συναισθήματα, ενώ σχετίζονται με τον ενθουσιασμό, τη χαρά, το πάθος και την ενέργεια. Τα ψυχρά με τη σειρά τους (μωβ, μπλε, γαλάζιο, πράσινο…) συνδέονται με συναισθήματα ηρεμίας γαλήνης, αλλά και θλίψης και απόσυρσης.

Η ανάλυση της ψυχολογικής επίδρασης των πιο κοινών χρωμάτων, όπως παρουσιάζεται παρακάτω, εμπεριέχει γενικεύσεις, οι οποίες όμως στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα. Μέσα απ’ αυτήν μπορούμε να μάθουμε τι συμβολίζει το κάθε χρώμα, αλλά και πώς επηρεάζει τη διάθεσή μας και τη συμπεριφορά μας. Έτσι, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις γνώσεις αυτές για να βελτιώσουμε την καθημερινότητά μας.

Κόκκινο: συμβολίζει τη θερμότητα, τη φωτιά, το αίμα, το πάθος, την αγάπη, τη ζεστασιά, τη δύναμη, τον ενθουσιασμό και την επιθετικότητα. Έχει διεγερτική επίδραση στους ανθρώπους , ώστε να μπορούν να παίρνουν πιο γρήγορα αποφάσεις, ενώ αυξάνει τις προσδοκίες. Το κόκκινο τραβάει την προσοχή και είναι ένα συναισθηματικά έντονο και ακραίο χρώμα. Τα κόκκινα ρούχα ανεβάζουν τη διάθεση και αποπνέουν δύναμη και ενέργεια, αλλά μπορεί να προκαλέσουν επιθετικότητα. Το κόκκινο αυξάνει την όρεξη, ενώ σε μικρές ποσότητες προκαλεί απώλεια της αίσθησης του χρόνου, γι’ αυτό και προτιμείται στα μπαρ και τα καζίνο.

Κίτρινο: είναι το πιο κουραστικό χρώμα για τα μάτια κι έτσι προκαλεί εκνευρισμό. Επιταχύνει το μεταβολισμό, διεγείρει τον εγκέφαλο και ενισχύει την συγκέντρωση. Σε μικρές ποσότητες προκαλεί αίσθημα φωτεινότητας και ζεστασιάς. Αντιπροσωπεύει το φως, τη δημιουργικότητα, τη ζεστασιά, μια παιχνιδιάρικη διάθεση και μια χαλαρή στάση απέναντι στη ζωή. Είναι όπως ο ήλιος: το χρειαζόμαστε για να νιώσουμε καλά, αλλά μπορεί εύκολα να γίνει ενοχλητικό. Μια λιγότερο φωτεινή απόχρωσή του το κάνει πιο ευχάριστο στο μάτι. Το μουντό κίτρινο αντιπροσωπεύει τον κίνδυνο, την παρακμή, την αρρώστια και τη ζήλια. Είναι πνευματικό χρώμα και είναι το σύμβολο του δυαδικότητας σε πολλές θρησκείες.

Μπλε: συμβολίζει τη μοναχικότητα, τη στεναχώρια, την κατάθλιψη, τη σοφία, την εμπιστοσύνη, την αφοσίωση και την πίστη. Το μπλε είναι ένα από τα πιο δημοφιλή χρώματα. Λειτουργεί όμως αποτρεπτικά στο φαγητό. Οι μπλε τροφές είναι σπάνιες στη φύση και το φαγητό που έχει μπλε χρώμα είναι αποκρουστικό για τους ανθρώπους. Το μπλε χαλαρώνει το νευρικό σύστημα. Έχει μια επίδραση νηφαλιότητας στο μυαλό και βοηθάει στις πνευματικές εργασίας και στο στοχασμό. Ειρηνικό και γαλήνιο χρώμα στις ανοιχτές του αποχρώσεις, δίνει την αίσθηση ψυχρού και καταθλιπτικού στις πιο σκούρες.

Πράσινο: συμβολίζει τη φύση, τη ζωή, τη νεότητα, την ανανέωση, την ελπίδα, την αντοχή, αλλά και τη γονιμότητα. Είναι το πιο ευχάριστο χρώμα στο μάτι και μπορεί να βελτιώσει την όραση. Έχει μια καταπραϋντική και ουδέτερη επίδραση στο ανθρώπινο νευρικό σύστημα. Τα πράσινα δωμάτια χρησιμοποιούνται και στα νοσοκομεία για να χαλαρώνουν τους ασθενείς.

Μαύρο: είναι το χρώμα των αντιθέσεων. Από τη μία έχει συνδεθεί με δαίμονες και μάγισσες και από την άλλη με στιβαρότητα, αξιοπιστία, σύνεση και σοφία. Από τη μια, συμβολίζει δύναμη και εξουσία και από την άλλη, απελπισία και πένθος. Πολλοί άνθρωποι προτιμούν το μαύρο χρώμα στα ρούχα τους: κάποιοι το φορούν για να νιώθουν δυνατοί, άλλοι για να δηλώσουν υποταγή ή για να φαίνονται πιο αδύνατοι. Τα μινιμαλιστικά μαύρα ρούχα θεωρούνται στιλάτα και σοφιστικέ.

Λευκό: συμβολίζει την αγνότητα και την αθωότητα. Στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες συμβολίζει την αθωότητα και την καθαρότητα, αλλά και την καθαριότητα. Γιατροί, νοσοκόμες και μικροβιολόγοι φορούν λευκά για να υπονοήσουν την αποστείρωση. Το λευκό αντανακλά το φως και δίνει μια δροσερή και ανανεωτική αίσθηση. Έτσι, ενδείκνυται για καλοκαιρινά ρούχα.

Πηγη