Ο δικός σου 'δυσυποεκτιμημένος' Πρωθυπουργός

Πως, πότε και γιάτι ο Αντώνης Σαμαράς άρχισε να αντιγράφει το παράδειγμα του Τζορτζ Μπους.

Μαύρες κούρσες στην πλατεία Αμερικής”, “μια πατρίδα πάνω από τη ζυγαριά του κόμματος”, “μια κοπέλα που σπουδάζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο” και μια “μικρή η δικιά μας Κύπρος”.

Για όσους παρακολούθησαν από κοντά την πολιτική επικαιρότητα πριν τις εκλογές της 17ης Ιουνίου αυτές ήταν μερικές μόνο από τις ατάκες που βγήκαν από το στόμα του Αντώνη Σαμαρά.
Ο, συνήθως, ιδιαίτερα προσεκτικός στο λόγο του (και οξύς για τους πολιτικούς του αντιπάλους) σημερινός πρωθυπουργός άλλαξε εντελώς ύφος υποπίπτωντας μάλιστα σε αρκετά γλωσσικά ατοπήματα. Και αν η Έλενα Κουντουρά διαμαρτυρήθηκε ότι της έκλεψε την ατάκα "ο τόπος χρειάζεται κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας" τότε ένας άλλος πολιτικός μάλλον θα πρέπει να του κάνει μήνυση για κλοπή της πολιτικής του παρακαταθήκης. Το όνομα αυτού... Τζορτζ Μπους.
Όχι, αυτό δεν είναι χιουμοριστικό κείμενο!
Ο πρώην πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έγραψε ιστορία με ατάκες τύπου “θα κάνουμε τις κοινότητες μας και την ποιότητα της ζωής ένα καλύτερο μέρος”, “θα κάνουμε την πίτα ψηλότερη”, με “δυσυποεκτίμησαν”, “ξέρω πόσο δυσκολο είναι να βάλετε φαγητό πάνω στην οικογένεια σας”, “η Αφρική είναι ένα έθνος που πάσχει από μια ιδιαίτερη ασθένεια”, “η φυλεκτική κυριαρχία σημαίνει ακριβώς αυτό, είναι κυρίαρχη” και “εκεί που τα φτερά παίρνουν όνειρα”.
Το διαδίκτυο, που τότε ήταν στα γεννοφάσκια του, οργίασε με τις λίστες και τα βίντεο του πάλαι ποτέ πλανητάρχη. Ο Τζον Στιούαρτ -όχι ότι το χρειαζόταν, αρκετό χιούμορ έχει ούτως ή άλλως- έστησε πανηγύρι με τις γκάφες του. Μέχρι και ποίημα γράφτηκε εξολοκλήρου από “μπουσισμούς”. Με τη διαφορά ότι αυτός που γέλασε τελευταίος ήταν ο ίδιος ο πρόεδρος.
Από τους λίγους που ασχολήθηκαν σοβαρά με το φαινόμενο ήταν ο διάσημος γλωσσολόγος, Στίβεν Πίνκερ. Καθώς γινόταν αντιληπτό οι γκάφες δεν είχαν καμία επίπτωση στη δημοτικότητα του επιχείρησε να δώσει τη δική του επισημονική εξήγηση. Σε άρθρο του στους New York Times υποστηρίξε ότι “η κατανόηση του προφορικού λόγου είναι μια επιεικής νοητική διεργασία”. Σπανίως ότι λέγεται εννοείται κυριολεκτικά και μόνο μικρά παιδιά απαντούν στην ερώτηση “μπορείς να μου δώσεις το αλάτι;” λέγοντας “ναι, μπορώ”.

Παράλληλα, έθεσε ένα κρίσιμο ερώτημα. Τι είναι προτιμότερο, ένας πρόεδρος που κάνει τέτοια γλωσσικά ολισθήματα ή κάποιος που εκμεταλλεύεται τις λεπτές αποχρώσεις των λέξεων για να μπερδέψει το ακροατήριο του;
Μια διαφορετική εξήγησε έδωσε ο Μαρκ Κρίσπιν Πίλερ που μάζευε ατάκες του προέδρου Μπους από το 2000. Αρχικά, ο στόχος του ήταν να γράψει ένα χιουμοριστικό βιβλίο. Οταν άρχισε, όμως, να μελετάει το υλικό συνειδητοποίησε δύο πράγματα: Πρώτον, ο Τζορτζ Μπους είναι αρκετά ευφυής και σε καμία περίπτωση μαριονέτα. Δεύτερον ότι είναι ψυχοπαθής.
Σε άρθρο του Murray Whyte στην εφημερίδα Toronto Star αναφέρει ότι “είναι ανίκανος να δείξει συμπόνοια. Έχει μια υπέρμετρη αίσθηση δικαιωματισμού και είναι πολύ ικανός στο να χειραγωγεί... Δεν έχει κανένα πρόβλημα όταν μιλά για βία ή εκδίκηση. Όταν κορδώνεται και προτάσσει το στήθος του, η σύνταξη και η γραμματική του είναι μια χαρά. Μόνο όταν μπαίνει στον κόσμο της συμπόνοιας, του ιδεαλισμού ή του αλτρουισμού, είναι που κάνει τα τραγικά αυτά λάθη.”

Ωστόσο, αυτό είναι μια άποψη που δύσκολα αποδεικνύεται. Δεν είναι ξεκάθαρο αν η ψυχοπάθεια είναι ασθένεια, διαταραχή προσωπικότητας ή, απλώς, ένα είδος ανταγωνιστικής συμπεριφοράς. Και σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να εξηγήσει πως ο Τζορτζ Μπους κέρδιζε ψηφοφόρους υπερισχύοντας τελικά του Αλ Γκορ στις προεδρικές εκλογές του 2000 και του Τζον Κέρι το 2004.
Μπορεί ο Τζορτς Μπους να ήταν απλώς ο εαυτός του όταν άρχισε να διεκδικεί το προεδρικό αξίωμα, να είδε ότι οι γλωσσικές του γκάφες δεν είχαν καμία επίπτωση, και να το άφησε έτσι.
Ο συγγραφέας και ειδικός σε θέματα ρητορικής Jay Heinrichs, όμως, υποστηρίζει ότι ο συγκεκριμένος τρόπος χρήσης της γλώσσας έδωσε στο Μπους ένα ξεκάθαρο πλεονέκτημα βάζοντας διαχωριστικές γραμμές μεταξύ φίλων και εχθρών.
“Ο Μπους”, αναφέρει σε άρθρο του, “έκανε χρήση μιας συμβολικής γλώσσας που εκμεταλλεύεται το ανθρώπινο ένστικτο για το σχηματισμό ομάδων. Όταν μιλά σε πιστούς χρησιμοποιεί τις λέξεις ‘πιστεύω’, ‘νομίζω’. Όταν μιλά σε γυναίκες μιλάει για ‘ειρήνη’, ‘ασφάλεια’ και ‘προστασία’. Οταν μιλάει σε στρατιωτικούς, λέει ‘όχι στη δική μου σκοπιά’ καi ‘ότι χρειαστεί’”.

Πως; Ο Heinrichs μπήκε στον κόσμο να αναλύσει την τεχνική του Προέδρου διαπιστώνοντας ένα είδος γλωσσικού ιμπρεσιονισμού. ‘Οταν ο Μπους έλεγε “φυλετική κυριαρχία σημαίνει ακριβώς αυτό, είναι κυρίαρχη” αυτό που τελικά έμενε στο ακροατήριο ήταν οι έννοιες φυλή, κυριαρχία. Τα υπόλοιπα στα σκουπίδια. Όταν έλεγε “θα κάνουμε τις κοινότητες μας και την ποιότητα της ζωής ένα καλύτερο μέρος” αυτό που έμενε ήταν οι έννοιες κοινότητα, ποιότητα ζωής, ένα καλύτερο μέρος. Μικρές προτάσεις, επανάληψη κωδικών εκφράσεων σε αποτελεσματική αν όχι παράλογη σειρά.
Αν κάτι τέτοιο ήταν στις προθέσεις του Αντώνη Σαμαρά (και του επικοινωνιακού του επιτελείου) μένει να αποδειχθεί. Υπάρχουν, ωστόσο, σοβαρές ενδείξεις για κάτι τέτοιο. Πριν τις εκλογές, τα μεγάλα προβλήματα της Νέας Δημοκρατίας ήταν η χαμηλή απήχηση στις ηλικίες 18-55 (όπου η υπεροχή του ΣΥΡΙΖΑ ήταν σαφής) και η διαρροή ψηφοφόρων σε μικρότερα δεξιά κόμματα. Η λύση τους να ενισχυθεί η επιρροή στις ηλικίες πάνω από 55 που θα επιλέξουν σταθερότητα, να μειωθεί η δύναμη του ΛΑΟΣ, των “Ανεξάρτητων Ελλήνων” και το σύνολο των ψηφοφόρων της Δημοκρατικής Συμμαχίας να ψηφίσει Ν.Δ.

Να ξεχωρίσει δηλαδή "αυτούς που είναι μαζί του" από τους "άλλους".
Όπως έδειξε η ανάλυση του εκλογικού αποτελέσματος, ο Σαμαράς πέτυχε όλους τους στόχους τους. Σάρωσε στις ηλικίες πάνω από 55 με 20 ποσοστιαίες μονάδες διαφορά (40 έναντι 20 του ΣΥΡΙΖΑ) και έχασε με μικρή διαφορά στις μικρότερες ηλικίες. Όπως φάνηκε από την ανάλυση της Marc στην εκπομπή του ALPHA Διέξοδος (19/6) τα ποσοστά του ήταν συντριπτικά στην κατηγορία των μη εργαζόμενων. Με τα λόγια του Μπάμπη Παπαναγιώτου στις νοικοκυρές και τους συνταξιούχους.
Τι μένει τώρα; Να δούμε αν όντως οι “Έλληνες θα πίνουν κρασί από το δικό τους πατητήρι και θα τρώνε ψωμί από το δικό τους σιτάρι”, αν, όντως, ο Αντώνης Σαμαράς “θα φάει σίδερα για να έρθουν επενδύσεις στη χώρα” και αν θα βάλει τέλος στα κακώς κείμενα “και ας κατέβει ο Βούδας”.
Ή αν το ελληνικό διαδίκτυο θα αρχίζει να γεμίζει από λίστες του δικού του "δυσυποεκτιμημένου" Πρωθυπουργού.

Πηγη